ایلان ماسک
مدیر عامل تسلا، بنیانگذار و مدیرعامل اسپیس ایکس، بنیانگذار شرکت بورینگ
«ایلان ماسک» (Elon Musk) کارآفرین و سرمایهگذار مطرح جهانی است که از چهرههای مهم دنیای کسب و کار محسوب میشود. او عمده شهرت خود را در سِمت مدیرعامل شرکتهای «تسلا» (Tesla) و «اسپیس ایکس» (SpaceX) به دست آورده است. ماسک همچنین یکی از همبنیانگذاران «پیپل» (PayPal) به شمار میرود و در بسیاری از شرکتهای تکنولوژی و حوزه ارز دیجیتال سرمایهگذاری کرده است.
شهرت ایلان ماسک تنها مدیون سرمایهگذاریهای او در پروژههای گوناگون نیست و او همچنین در توسعه پروژههایی همچون سیستم حمل و نقل تندروی «هایپرلوپ» (Hyperloop) نیز نقش داشته است. پروژههای ماسک به طور معمول با هدف ایجاد تغییرات مهم در جهان اجرا میشوند و به همین دلیل، او توانسته تا جایگاه خود را در میان یکی از تأثیرگذارترین افراد حال حاضر در دنیا تثبیت کند.
ایلان ماسک تنها یک کارآفرین و سرمایهگذار نیست، بلکه به ابداع و اختراع و حتی مهندسی پروژهها نیز میپردازد. به عنوان مثال، او شخصا در طراحی خودروهای الکتریکی و سفینههای فضایی نقش ایفا میکند. موفقیتها و مدل شخصیت او، باعث شده تا با بسیاری از مشاهیر و سرمایهداران آمریکایی همچون هنری فورد، استیو جابز و هوارد هیوز مقایسه شود.
ماسک به سختکوشی، تفکر انتقادی، و شخصیتی پرهیاهو مشهور است و گفته میشود که در هفته، بین 80 تا 100 ساعت کار میکند. او در اکتبر سال 2022 در معاملهای خبرساز، شرکت توییتر را خریداری کرد که این معامله حواشی زیادی به دنبال داشت. در زمان نگارش این مطلب، توییتر ایلان ماسک در حدود 111.4 میلیون نفر دنبالکننده دارد. در ادامه به بیوگرافی ایلان ماسک و نگاهی به گذشته و فعالیتهای او میپردازیم.
ایلان ماسک در سال 1971 میلادی در پرتوریای آفریقای جنوبی به دنیا آمد و از همان سالهای کودکی در فعالیتهای مرتبط با کامپیوتر مهارت پیدا کرد. او به گفته خود، در دوران کودکی و نوجوانی با ناملایمات فراوانی روبرو بود و از سمت پدر مورد سختگیری بسیار قرار میگرفت. ماسک در سالهای نوجوانی ریزنقش بود و به کتابخوانی علاقه داشت، بنابراین مدام از سوی همکلاسیهایش مورد اذیت و آزار واقع میشد و به همین دلیل برای فرار از مشکلاتی که در مدرسه و خانه با آنها روبرو بود، به تکنولوژی پناه برد.
تکنولوژی برای ماسک، مانند راه فراری از واقعیت عمل میکرد. او در ده سالگی با برنامهنویسی آشنا شد و هنگامی که تنها دوازده سال داشت، یک بازی ویدیویی ساخت و آن را در سال 1984 به بهای چند صد دلار به مجله «پیسی» (PC) فروخت. ماسک در هفده سالگی به کانادا مهاجرت کرد و کمی بعد تابعیت آنجا را به دست آورد.
پس از مهاجرت به کانادا، ایلان ماسک در «دانشگاه کوئینز» (Queen’s University) به تحصیل پرداخت و آنجا با «جاستین ویلسون» (Justine Wilson) آشنا شد. ماسک و ویلسون بعدها با یکدیگر ازدواج کردند و صاحب پنج فرزند پسر (دوقلو و سهقلو) شدند. ایلانماسک و خانوادهاش مدت زیادی در کانادا نماندند.
بعد از دو سال تحصیل در دانشگاه کوئینز، ایلان ماسک به ایالات متحده مهاجرت کرد و در «دانشگاه پنسیلوانیا» (University of Pennsylvania) به تحصیل مشغول شد. تحصیلات ایلان ماسک در رشتههای فیزیک و اقتصاد بود که تواسن مدرک کارشناسی هر دو را در دانشگاه پنسیلوانیا دریافت کند. آیلان ماسک پس از اتمام تحصیلات، به دنبال کردنِ علایق خود در حوزه اینترنت پرداخت. به گفته ماسک، تحصیل در این رشتهها و بهخصوص رشته فیزیک، تأثیر شگرفی بر نحوه تفکر او و فعالیتهای آیندهاش گذاشت.
ماسک پس از اتمام تحصیلات در دانشگاه پنسیلوانیا، به «دانشگاه استنفورد» (Stanford University) کالیفرنیا رفت تا در مقطع دکترای فیزیک انرژی تحصیل کند. ورود او در دانشگاه استنفورد، با رونق اینترنت و حباب داتکام مصادف شد و همین موضوع، موجب شد که تنها پس از دو روز حضور در این دانشگاه، آنجا را ترک کند. او پس از خروج از استنفورد، در سال 1995 شرکت «زیپ2» (Zip2) را راهاندازی و سلسله فعالیتهای مرتبط با تکنولوژی خود را از همان زمان آغاز کرد.
با وجود تمامی این مسائل و فارغ از حواشی، ایلان ماسک علاوه بر موفقیتهای درخشان در حوزه کسبوکار، در زندگی شخصی پدر هفت فرزند و «سگ شیبا اینو» (Shiba Inu) است! در ادامه، به بررسی فعالیتها و شرکت های ایلان ماسک میپردازیم.
پس از رونق گرفتن اینترنت و ظهور حباب داتکام، علاقه ایلان ماسک به کارآفرینی شدت یافت و همین مساله مقدمهای بر ایجاد شرکت های ایلان ماسک بود. همانطور که پیشتر اشاره شد، او تنها دو روز پس از حضور در استنفورد از این دانشگاه انصراف داد تا شرکتهای خود را راهاندازی کند. ایلان در سال 1995، با 15,000 دلار سرمایه و به همراه برادرش «کیمبال ماسک» (Kimbal Musk)، شرکت زیپ2 را راهاندازی کرد که به ارائه خدمات راهنمای شهری آنلاین به نشریات و روزنامهها میپرداخت. این اولین شرکت ایلان ماسک بود.
در سال 1999، شرکت زیپ2 توسط شرکت کامپیوتری «کامپک» (Compaq) به میزان 341 میلیون دلار خریداری شد. ماسک در سال 2002 توانست به طور رسمی تابعیت ایالات متحده را به دست آورد. ایلان ماسک پس از فروش زیپ2، با مبلغ فروش آن استارتآپ «ایکس داتکام» (X.com) را راهاندازی کرد که یک نمونه اولیه از یک بانک آنلاین بود. ایکس داتکام بعدها با شرکت انتقال پول «کانفینیتی» (Confinity) ادغام شد و در نهایت، این ادغام منجر به ایجاد کمپانیای گردید که امروزه آن را با نام پیپل میشناسیم.
ماسک تا پیش از فروختهشدن شرکت پیپل به «ایبی» (eBay) به میزان 1.5 میلیارد دلار، در این شرکت به عنوان مدیرعامل فعال بود. پس از فروش پیپل به ایبی، ماسک نیز از سمت خود برکنار شد اما از طریق 11.7 درصد سهام خود در پیپل، توانست از این معامله سود قابل توجهی به دست آورد.
در مصاحبهای که در سال 2018 انجام شد، ایلان ماسک ادعا کرد که درآمدش از پیپل پس از کسر مالیات، در حدود 180 میلیون دلار بوده است. به گفته وی، از این میزان درآمد، 100 میلیون دلار به اسپیس ایکس، 70 میلیون دلار به تسلا و 10 میلیون دلار به «سولار سیتی» (SolarCity) اختصاص یافته است. او همچنین ادعا میکند که به دلیل این سرمایهگذاریها، در آن زمان قادر به پرداخت اجارهبهای خود نبوده است! در سال 2017، ماسک نام دامنه ایکس داتکام را به دلیل علاقه شخصی خود به این نام، از پیپل خریداری کرد.
در سال 2004، ایلان ماسک به عنوان یک سرمایهگذار اولیه به خودروهای الکتریکی علاقمند شد و با سرمایهای در حدود 6.3 میلیون دلار، به تیم سازنده این خودروها از جمله «مارتین ابرهارد» (Martin Eberhard) و «مارک تارپنینگ» (Marc Tarpenning) پیوست. شرکت سازنده این خودروها در آن زمان «تسلا موتورز» (Tesla Motors) نام داشت.
در سال 2006 تسلا اولین خودروی خود به نام «رودستر» (Roadstr) را معرفی کرد که با یک بار شارژ می توانست 245 مایل (394 کیلومتر) را طی کند. برخلاف اکثر وسایل نقلیه الکتریکی که از نظر ایلان ماسک کسالت بار بودند، رودستر یک خودروی اسپرت بود که میتوانست در کمتر از چهار ثانیه از 0 به 60 مایل (97 کیلومتر) در ساعت برسد. به دنبال یک سری اختلافات، ابرهارد در سال 2007 از تسلا موتورز برکنار شد و کمی بعد، ایلان ماسک سکان شرکت را به عنوان مدیرعامل و معمار محصول به دست گرفت.
در سال 2010، شرکت تسلا ایلان ماسک عرضه اولیه شد و در طی این فرآیند 226 میلیون دلار به شرکت رسید. دو سال بعد تسلا سدان مدل S را معرفی کرد که به دلیل عملکرد و طراحی آن مورد تحسین منتقدان خودرو قرار گرفت. این شرکت به خاطر شاسی بلند لوکس مدل X خود که در سال 2015 وارد بازار شد، تمجیدهای بیشتری به دست آورد. مدل 3 این خودرو که نسبتا ارزان و به صرفه بود در سال 2017 تولید شد و توانست رکورد فروش خودرو برقی در کل تاریخ را به خود اختصاص دهد.
شرکت تسلا پس از خرید سولار سیتی در سال 2016، علاوه بر تولید وسایل نقلیه الکتریکی، در زمینه انرژی خورشیدی نیز به فعالیت میپردازد. سولارسیتی یک شرکت فعال در حوزه تولید انرژی از سلولهای خورسیدی بود که توسط دو پسردایی ایلان ماسک یعنی «پیتر رایو» (Peter Rive) و «لیندون رایو» (Lyndon Rive) راهاندازی شد و با قیمت 2.6 میلیارد دلار به فروش رفت.
امروزه تسلا سه محصول ذخیره انرژی در مقیاس خانگی (PowerWall)، تجاری (Powerpack) و در مقیاس بزرگ (Megapack) تولید میکند. محصول سقف خورسیدی ارائه شده توسط تسلا در سال 2017 یک محصول زیبا و مقرون به صرفه بود که میتوانست برای تولید انرژی مورد استفاده قرار بگیرد. با مدیریت آیلان ماسک، امروزه شرکت تسلا توانسته به یکی از ارزشمندترین شرکتهای خودروسازی جهان تبدیل شود.
ایلان ماسک معتقد است که برای بقای حیات، بشریت باید به گونهای چند سیارهای تبدیل شود و بتواند جای دیگری به جز زمین برای حیات خود پیدا کند. تلاش برای رسیدن به این ایده نیاز به فعالیتهای فضایی داشت اما هزینههای راکت انداز وحشتناک بالا بود. در سال 2002 سومین شرکت ایلان ماسک با عنوان «اسپیس ایکس» (Space Exploration Technologies | SpaceX) برای ساخت موشک های مقرون به صرفهتر تأسیس شد.
دو موشک اول شرکت اسپیس ایکس فالکون 1 (پرتاب اول در سال 2006) و فالکون 9 (پرتاب اول در سال 2010) بودند که هزینه بسیار کمتری نسبت به موشک های رقیب داشتند. موشک سوم، فالکون سنگین (برای اولین بار در سال 2018 پرتاب شد) برای حمل 117000 پوند (53000 کیلوگرم) به مدار زمین طراحی شد که تقریباً دو برابر بزرگترین رقیب آن، دلتا IV سنگین شرکت بوئینگ، با یک سوم هزینه بود.
اسپیس ایکس جانشین فالکون 9 و فالکون سنگین را سیستم فوق سنگین استارشیپ معرفی کرده است. استارشیب فوق سنگین در مرحله اول می تواند 100000 کیلوگرم (220000 پوند) را به مدار پایین زمین برساند. محموله آن فضاپیمای استارشیپ است که برای حمل و نقل سریع بین شهرهای روی زمین و ایجاد پایگاه در ماه و مریخ طراحی شده است.
اسپیس ایکس همچنین فضاپیمای دراگون را توسعه داده است که تجهیزات را به ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) حمل میکند. دراگون میتواند هفت فضانورد را حمل کند و یک پرواز خدمه داشت که فضانوردان داگ هرلی و رابرت بنکن را به ایستگاه فضایی بین المللی در سال 2020 حمل میکرد. اولین پروازهای آزمایشی این سیستم در سال 2020 راه اندازی شد.
ایلان ماسک علاوه بر مدیرعاملی اسپیس ایکس، طراح اصلی ساخت موشک های فالکون، دراگون و استارشیپ بوده است. شرکت اسپیس ایکس قراردادی با ناسا برای ساختن فرودگر برای فضانوردانی که تا سال 2025 به ماه بازمیگردند، منعقد کرده است. به گفته وی، او در سال 2002 میلادی در حدود 100 میلیون دلار در این شرکت سرمایهگذاری کرده است.
با رهبری ماسک، اسپیس ایکس توانسته چندین قرارداد مهم را با «اداره کل ملی هوانوردی و فضای آمریکا» (NASA) و نیروی هوایی ایالات متحده به منظور طراحی موشکهای فضایی منعقد کند. ایلان ماسک همچنین برنامهای را منتشر کرده است که با توجه به آن، تا سال 2025 میلادی و با همکاری ناسا امکان سفر فضانوردان به سیاره مریخ را فراهم سازد.
یکی از پروژههای ذهنی ایلان ماسک که هیچ وقت تبدیل به یکی از شرکت های اسلان ماسک نشد پروژهای به نام «هایپرلوپ» (Hyperloop) بود. آیلان ماسک که در سال 2013 از هزینه پیشبینیشده 68 میلیارد دلار یک سیستم راهآهن پرسرعت در کالیفرنیا ناراضی بود، یک سیستم سریعتر جایگزین به نام Hyperloop را برای انجام این کار پیشنهاد داد.
هایپرلوپ یک لوله پنوماتیک (فعالیت داخل آن با فشار هوا انجام میشود) است که در آن یک غلاف حامل 28 مسافر میتواند 350 مایل (560 کیلومتر) فاصله بین لس آنجلس و سانفرانسیسکو را با حداکثر سرعت 760 مایل (1220 کیلومتر) در ساعت که تقریباً نزدیک به سرعت صوت است طی کند.
ایلان ماسک ادعا کرد که هایپرلوپ تنها 6 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت و با خروج غلاف ها به طور متوسط هر دو دقیقه، این سیستم می تواند شش میلیون نفر را که هر سال در آن مسیر سفر می کنند، در خود جای دهد. با این حال، او اظهار داشت که بین اجرای اسپیس ایکس و تسلا، نمی تواند زمانی را به توسعه هایپرلوپ اختصاص دهد و به همین این پروژه عملیاتی نشد.
ایلان ماسک مدیر عامل «نورالینک» (Neuralink) است که در حال توسعه رابط های مغز و ماشین با پهنای باند فوق العاده بالا برای اتصال مغز انسان به رایانه است. این شرکت در سال 2016 راهانداززی و در سال 2017 به صورت عمومی به عموم مردم معرفی شد. از سال 2018 ایلان ماسک اکثریت سهام این شرکت را برعهده داشت و از 150 میلیون دلار سرمایه آن 100 میلیون دلار توسط ماسک تامین شده بود.
خروجی نورالینک تراشههای قابل کاشت در مغز است که میتواند کنترل بسیاری از فعالیتها را به عهده بگیرد و همچنین در درمان بیماریهای مغزی مورد استفاده قرار بگیرد. کپی مغز بر روی ترانشههای کامپیوتری و استفاده از انها برای ساخت رباتها یکی از ایدههای نهایی برای این شرکت ایلان ماسک است.
در آوریل سال 2022، ایلان ماسک از سهام 9.2 درصدی خود از شرکت توییتر پردهبرداری کرد. پس از این اقدام، توییتر به ماسک پیشنهاد داد که به هیئت مدیره این شرکت بپیوندد. ماسک در ابتدا این پیشنهاد را پذیرفت، اما پس از چند روز نظر خود را عوض کرد و پیشنهاد داد که توییتر را با هزینه 54.20 دلار به ازای هر سهم، خریداری کند. توییتر در نهایت پیشنهاد او را پذیرفت.
در ژوئیه 2022، ماسک با این استدلال که توییتر نتوانسته اطلاعات خاصی را در مورد اکانتهای جعلی ارائه کند، تلاش کرد این معامله را لغو کند. به تبع این اتفاق، توییتر از ماسک شکایت کرد تا او را ملزم به تکمیل قرارداد کند. پس از ماهها کشمکش قانونی، طرح ایلان ماسک برای خرید این شبکه اجتماعی پذیرفته شد و این بیلیونر در 28 اکتبر 2022 کنترل توییتر را به دست گرفت.
شخصیت نسبتا عجیب و غریب و رفتارهای نامتعارف ماسک، تا به حال او را به دردسرهای زیادی انداخته است. به عنوان مثال، به جز دعواهای قانونی در خرید توییتر، او شکایت کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا را نیز در کارنامه خود دارد! این شکایت به خاطر توییتی صورت گرفت که ماسک در آن بدون مدرک عنوان کرده بود شرکت تسلا قرار است با 420 دلار به ازای هر سهم با تأمینِ بودجه خصوصی شود.
در بازار کریپتوکارنسی نیز ایلان ماسک یکی از افراد مشهور تاثیرگذار و جنجالی است. عدهای زیادی از فعالان این بازار فعالیتهای ایلان ماسک را به ضرر کلیت پروژههای بلاک چین میدانند زیرا باعث نوسانات غیرمنطقی در بازار شده و پروژهها را بدون توجه به تکنولوژی آنها خوب یا بد جلوه میدهد. تمایل او به استفاده از بیت کوین و دوج کوین در پرداخت برای خرید تسلا و اخیرا فعالیتهای توئیتر از دیگر جنجالهای ایجاد شده توسط ایلان ماسک هستند.
ایلان ماسک یکی از بیلیونرهای مطرح جهان است که در سالهای 2021 و 2022 توانسته رتبه نخست را در فهرست افراد ثروتمند دنیا به خود اختصاص دهد. سرمایه ایلان ماسک در نوامبر سال 2021 به بیشترین میزان خود رسیده بود و بالغ بر 340 میلیارد دلار بود. این میزان سرمایه ایلان ماسک را با اختلاف در صدر فهرست ثروتمندان دنیا قرار داده بود. با این حال ریزش بازارهای مالی و خرید توئیتر دو اتفاقی بودند که علاوه بر کاهش معنادار سرمایه ایلان ماسک باعث تنزل رتبه او در میان ثروتمندان شدند.
بنا به گزارش بلومبرگ ثروت ایلان ماسک در انتهای سال 2022 به 137 میلیارد دلار رسیده است و این به معنی کاهش 200 میلیارد دلاری ثروت او است. دلیل اصلی کاهش سرمایه ایلان ماسک ریزش 65 درصدی سهام شرکت تسلا است. به دلیل ورود شرکتهای جدید به حوزه تولید خودروهای برقی شرکت تسلا نتوانست به هدف فروش خود در سال 2022 دست پیدا کند و همین امر موجب ریزش قیمت سهام آن شد. شرایط بد اقتصاد کلان و افزایش نرخ بهره این ریزش را تسریع کرد تا در نهایت ایلان ماسک رتبه اول ثروتمندترین فرد دنیا را به برنارد ارنو کارآفرین مطرح فرانسوی تقدیم کند.
خرید توئیتر با 44 میلیارد دلار نیز نتوانست وضعیت مالی ایلان ماسک را بهبود ببخشد. ایلان ماسک برای خرید توئیتر مجبور شد بیش از 20 میلیارد دلار از سهام خود در شرکت تسلا را به فروش برساند. عدهای معتقدند خرید توئیتر توسط ایلان ماسک باعث شد تا او تمرکز خود را بر روی شرکت تسلا از دست دهد. با این حال، ایلان ماسک قویا این موضوع را رد میکند. تلاشهای اخیر ایلان ماسک برای پیدا کردن یک مدیرعامل جایگزین در توئیتر شاید راهحلی برای فرار از این مشکل باشد.
در سالهای اخیر، ماسک به فضای ارزهای دیجیتال علاقمند شده و این رمز ارزها را «فناناپذیر» خوانده است. او همچنین تأکید کرده که قانونگذاران نباید مانعی بر گسترش و همهگیری ارزهای دیجیتال شوند. به خاطر موقعیت سلبریتی-کارآفرین ایلان ماسک، او تا به امروز توانسته بیش از 111 میلیون دنبالکننده در توییتر داشته باشد و از این طریق بر تحرکات بازار ارزهای دیجیتال تأثیر فراوانی بگذارد.
به عنوان نمونهای از میزان تأثیرگذاری ایلان ماسک بر بازار، میتوان حضور او در برنامه «SNL» را مثال زد که موجب شد قیمت دوج کوین به میزان 29.5 درصد سقوط کند. البته رشد قیمت دوج کوین در روند صعودی قبلی بازار نیز به کمک توئیتهای ایلان ماسک صورت گرفت و تاثیر او بر قیمت این میم کوین در هر دو جهت منفی و مثبت بوده است.
در مارس 2021، ماسک عنوان کرد که کمپانی تسلا برای فروش ماشینهای خود پرداختهای بیت کوین را نیز قبول میکند و همین اعلام، شوری در میان سرمایهگذاران برانگیخت. در همان سال با اشاره به نگرانیهای زیستمحیطی ناشی از مصرف بالای انرژی در استخراج بیت کوین، از طرحهای اعلام شده عقبنشینی کرد و همین باعث سقوط بازار ارزهای دیجیتال شد.
پیش از جهش قیمت، تسلا به ارزش 1.5 میلیارد بیت کوین خریداری کرد و سپس در ژوئیه عنوان کرد که ده درصد از آن را فروخته تا قابلیت نقدشوندگی این حجم از بیت کوین را آزمایش کند. اما بیت کوین تنها رمز ارزی نبود که ایلان ماسک به آن توجه نشان داد. علاقه او به میمهای اینترنتی و دوج کوین، هر دو باعث شد تا در نیمه اول سال 2021 در شبکههای اجتماعی به این ارز دیجیتال علاقه عمومی نشان دهد.
در همان سال، ماسک اظهار کرد که دوج کوین را برای پرداختها، از بیت کوین بهتر میداند و تسلا از این به بعد برای فروش محصولات خود، این رمز ارز را میپذیرد. با این حال، امروزه اشتیاق برای میم کوینها از قبل کمتر شده و قیمت آنها نسبت به سال 2021 سقوط زیادی داشته است.
ماسک کماکان به ارائه نظرات مشروح و سانسورنشده خود در رابطه با ارزهای دیجیتال ادامه میدهد. فارغ از بحث سرگرمی، با دنبال کردن فعالیتهای ایلان ماسک میتوانیم در آینده شاهد تطبیق تعداد بیشتری از کمپانیهای او با رمز ارزها و دنیای ارزهای دیجیتال باشیم.
اگر علاقمندید که در مورد ارزهای دیجیتال بیشتر بدانید، میتوانید به سایر مقالات آکادمی رابکس رجوع کنید و درصورتیکه به بازار ارزهای دیجیتال و فعالیتهایی همچون خرید بیت کوین یا فروش اتریوم و سایر رمز ارزها علاقه دارید، میتوانید آنها را در وبسایت صرافی ارز دیجیتال رابکس بررسی نمایید.
ایلان ماسک وبسایت رسمی برای خود ندارد و کاربران میتوانند با مراجعه به وبسایت شرکت های ایلان ماسک مثل تسلا و اسپیس ایکس به برنامههای آنها دسترسی داشته باشند. با این حال ایلان ماسک در شبکههای اجتماعی به خصوص توئیتر بسیار فعال است.