کاربرد ارز دیجیتال چیست ؟ معرفی انواع ارز دیجیتال بر اساس کاربرد آنها

 هدف اولیه تکنولوژی بلاک چین ایجاد سیستم مالی غیر متمرکز بود تا از این طریق دستکاری دولت در پول محدود شود اما تکنولوژی ارائه شده توسط بیت کوین برای رمز ارزها به قدری قدرتمند بود که توانست کاربردهای زیادی در فعالیت‌های انسانی داشته باشد. آشنایی با کاربرد ارز دیجیتال یکی از موضعات مورد علاقه فعالان این بازار است. در این مقاله ابتدا به انواع مختلف ارز دیجیتال و نام‌های مختلفی که در این حوزه برای دسته بندی آن‌ها وجود دارد می‌پردازیم و در ادامه با توجه به کاربرد ارز دیجیتال به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.

کاربرد ارز دیجیتال از منظر کوین و توکن بودن

«کوین» (Coin) و «توکن» (Token) دو نوع رمز ارز هستند. کوین و توکن از جهت فنی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند و به همین دلیل کاربردهای تعریف شده برای آن‌ها نیز می‌تواند با یکدیگرمتفاوت باشد. در بسیاری مواقع این دو واژه در بین کاربران یکسان در نظر گرفته می‌شوند اما این یکسان سازی در برخی موارد مثل تعریف کاربردها قابل قبول نیست.

کوین به دسته‌ای از رمز ارزها گفته می‌شود که بلاک چین اختصاصی خود را دارند. «بیت کوین»، «اتریوم» یا «دوج کوین» از جمله کوین‌های مطرح بازار هستند. اما توکن چیست ؟ توکن به دسته‌ای از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که بلاک چین اختصاصی ندارد. این دسته از رمز ارزها بر روی دیگر بلاک چین‌ها صادر می‌شوند. یک بلاک چین فقط یک کوین دارد اما با استفاده از قرارداد هوشمند می‌تواند میزبان بی‌نهایت توکن بر بستر خود باشد. 

کوین‌ها از آن‌جایی که رمز ارز اصلی بلاک چین‌ها هستند می‌توانند به عنوان ابزار پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، پول دیجیتال و همچنین ابزار مشارکت در تامین امنیت شکبه از طریق استیکینگ ارز دیجیتال و شرکت در رای‌گیری‌ها مورد استفاده قرار گیرند. انتقال توکن‌ها در یک بلاک چین نیز نیازمند پرداخت هزینه کارمزد تراکنش توسط کوین‌ها است.

توکن‌ها در سمت دیگر مربوط به یک اپلیکیشن غیرمتمرکز در داخل بلاک چین هستند که می‌توانند برای خدمات مربوط به آن اپلیکیشن مورد استفاده قرار بگیرند. توکن حاکمیتی نوعی توکن برای مدیریت غیرمتمرکز پروژه‌ها است. از توکن‌های کاربردی برای چرداخت هزینه‌های درون اپلیکیشن استفاده می‌شود و توکن‌های مصنوعی می‌توانند برای اتصال دنیای واقعی و بلاک چین مورد استفاده قرار بگیرند.

کاربرد ارز دیجیتال از منظر آلت کوین‌ها

 به همه ارزهای دیجیتال به جز بیت کوین، آلت کوین می‌گویند. آلت کوین‌ها را می‌توان دسته بندی سنتی در ارزهای دیجیتال دانست. آلت کوین‌ها اولین دسته بندی بود که در ارزهای دیجیتال به وجود آمد. پس از بیت کوین، بسیاری از پروژه‌های ارز دیجیتال سعی کردند که با کپی برداری از تکنولوژی دفتر کل توزیع شده و ایجاد تغییراتی در آن ویژگی‌های بهتری نسبت به بیت کوین را در اختیار کاربران قرار دهند. 

آلت کوین‌ها پیش از ایجاد شبکه اتریوم تفاوت چندان زیادی در کاربرد ارز دیجیتال ایجاد نکرده بودند و بیشتر بر روی افزایش مقیاس‌پذیری بیت کوین و کاهش هزینه‌های آن تمرکز داشتند و این کار اغلب تبعات امنیتی و متمرکز شدن داشت و کاربرد آن‌ها بیشتر به عنوان پول دیجیتال مطرح بود. با ایجاد اتریوم و قرارداد هوشمند کاربرد ارز دیجیتال نیز به شکل گسترده‌ای افزایش یافت و توانست اکثر حوزه‌های زندگی مدرن را در بگیرد. اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و وب 3 حاصل چنین تغییراتی در آلت کوین‌ها بود.

کاربرد ارز دیجیتال در حفظ حریم خصوصی

این دسته از ارزهای دیجیتال با هدف افزایش حریم خصوصی برای کاربران به وجود آمدند. در ساختار بسیاری از ارزهای دیجیتال همچون بیت کوین می‌توان موجودی تمامی کاربران در کیف پول ارز دیجیتال را چک کرد یا تمامی تراکنش‌های بین کاربران را می‌توان با جزئیات کامل مشاهده کرد. پرایوسی کوین‌ها برای مقابله با این دسترسی به وجود آمدند. در این نوع از ارزهای دیجیتال کاربران می‌توانند مشخص کنند که چه اطلاعاتی برای دیگران قابل مشاهده باشد.

در شبکه این ارزهای دیجیتال اطلاعاتی همچون مقدار تراکنش، آدرس‌های ارسال کننده و دریافت کننده و مقدار موجودی هر آدرس توسط دیگر کاربران قابل مشاهده نیست. ارزهای دیجیتال «مونرو» (Monero) و «زی کش» (Zcash)‌ از اولین پرایوسی کوین‌ها هستند. پرایوسی کوین ها یکی از موارد کاربرد ارز دیجیتال محسوب می‌شوند که ایده‌های ضد و نقیض در مورد آن‌ها زیاد است زیرا از آن‌ها می‌توان برای فعالیت‌های غیرقانونی نیز استفاده کرد. 

کاربرد ارز دیجیتال در ارتباط با ارزهای فیات

استیبل کوین‌ ها (Stablecoin)، رمز ارزهایی با ارزش ثابت هستند. بازار ارزهای دیجیتال یکی از پر نوسان‌ترین بازارهای مالی است. تغییر قیمتی زیاد در رمز ارزها در مدت زمانی کوتاه، بسیار رخ می‌دهد و همین مساله نیاز به ارزهای با ارزش ثابت در بستر بلاک چین را روشن می‌کند. استیبل کوین‌ها کار ترید ارز دیجیتال و همجنین انتقال ارزش از نوع ارز فیات را به صورت بین‌المللی را برای کاربران آسان می‌کند. 

بیشتر استیبل کوین‌ها ارزشی برابر با یک دلار دارند اما برخی از استیبل کوین‌ها معادل با سایر ارزهای فیات مثل یورو و پوند هستند. در این بین استیبل کوین‌هایی نیز در بازار وجود دارد که ارزش آن‌ها برابر با مقدار خاصی طلا یا دیگر کالاهای فیزیکی است. برای ایجاد این نوع توکن‌های معادل فیزیکی آن در بانک‌ها و موسسات مالی ذخیره می‌شود تا همواره پشتیبانی از این توکن‌ها با استفاده از ارز فیات یا سایر دارایی‌ها صورت بگیرد. 

استیبل کوین‌ها یکی دیگر از موارد کاربرد ارز دیجیتال محسوب می‌شوند و کاربران با نگه‌داری استیبل کوین‌ها سعی می‌کنند از نوسانات بازار ارزهای دیجیتال فاصله بگیرند. امروزه در ارزهای دیجیتال استیبل کوین ها سهم زیادی در مبادلات و به صورت کلی اکوسیستم پروژه ها دارند. اولین بار در سال 2014، این نوع از توکن‌ها به دنیای کریپتوکارنسی معرفی شدند. در تعریفی ساده می‌توان استیبل کوین را دلار دیجیتال یا یورو دیجیتال دانست که بر روی بلاک چین‌های مختلف برای مبادلات ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود. 

کاربرد ارز دیجیتال در تعریف دارایی‌های منحصربه‌فرد

یکی از انواع اصلی ارزهای دیجیتال، NFT (توکن های بی مانند) هستند. توکن‌های غیر قابل تعویض، توکن‌ غیر مثلی و ان اف تی از نام‌های دیگری این نوع از توکن‌ها است. بیت کوین، اتریوم  یا بسیاری از ارزهای دیجیتال توکن‌های قابل تعویض هستند. به این معنی که یک بیت کوین با دیگر بیت کوین‌ها برابر است. اما در ارزهای دیجیتال ان اف تی هر توکن ویژگی خاص خود را دارد و توکن‌ها با یکدیگر برابر نیستند.

این نوع از توکن‌ها در سال 2016 پا به عرصه گذاشتند اما در ابتدای 2020، این نوع از توکن‌ها مورد استقبال زیادی قرار گرفتند. توکن‌های ان اف تی کاربردهای متنوع بسیار زیادی دارند. توکن‌های بی‌مانند در بسیاری از بازی‌ها، آثار هنری، مالکیت دارای‌های فیزیکی در پروژه‌های استفاده می‌شود. در متاورس با استفاده از این توکن‌ها هویت کاربران و دارایی‌های دیجیتال موجود تعریف می‌شود. 

میم کوین

میم کوین ها دسته‌ای از ارزهای دیجیتال هستند که بیشتر با یک شوخی در اینترنت شروع شده‌اند. میم ‌ها در اینترنت تصویر یا فیلم‌های کوتاهی هستند که بین مردم به عنوان شوخی محبوب می‌شوند. اولین میم کوین ارزهای دیجیتال دوج کوین است. این کوین نیز با یک شوخی شروع به کار کرد. در ابتدا حتی بنیان گذاران دوج کوین چندان این پروژه را جدی نگاه نکردند، اما پس از مدتی کوتاه و رشدهای بسیار زیادی که دوج کوین تجربه کرد دوج کوین به عنوان یک پروژه جدی مطرح شد.

بیشتر میم کوین‌ها توکن‌هایی هستند که بر روی بلاک چین‌های مختلف صادر می‌شوند. میم کوین‌ها به عنوان ابزار پرداخت خرد در امور خیریه و بازی‌های کامپیوتری مورد استفاده قرار می‌گیرند و بیشتر ارزش آن‌ها از طرف کامیونیتی و حمایت سلبریتی‌ها تعیین می‌شود. به عنوان مثال یکی از دلایل رشد قیمتی دوج کوین در روند صعودی قبلی حمایت ایلان ماسک از این رمز ارز بود. 

شت کوین‌های بدون کاربرد !

شت کوین به نوعی از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که پروژه ارزش چندان زیادی ندارد و هدف خاصی برای پروژه نیز اعلام نشده است. در واقع شت کوین واژه بیشتر تحقیر آمیز بین کاربران ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود. کاربران برای اینکه پروژه‌ای را بی هدف و بی ازرش توصیف کنند از واژه شت کوین استفاده می‌کنند. بنابراین کاربرد ارز دیجیتال شت کوین در واقع برای هیچ کس مشخص نیست. 

در ابتدا راه‌اندازی یک پروژه ارز دیجیتال سخت بود اما پس از پیشرفت‌های مختلف در حوزه ارزهای دیجیتال، ایجاد یک پروژه با توکن اختصاصی کار بسیار راحتی محسوب می‌شود. از این ویژگی برخی افراد سودجو برای راه اندازی پروژه‌های تقلبی استفاده می‌کنند. از این جهت به کاربران توصیه می‌شود پیش از سرمایه گذاری در هر پروژه‌ای، تحقیقات کاملی انجام دهند تا درگیر پروژه‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال نشوند. 

انواع کاربرد ارز دیجیتال

در بخش قبلی به بررسی انواع ارز دیجیتال پرداختیم و کاربردهای محمل آن‌ها را مورد بررسی قرار دادیم. در این بخش به طور خاص به بررسی کاربرد ارز دیجیتال می‌پردازیم که برای هر یک از این کاربردها می‌توان از انواع ارز دیجیتال بررسی شده در بخش قبل استفاده کرد. باید به این نکته توجه داشت که از نظر کاربرد ارزهای دیجیتال می‌توانند دسته بندی‌های وسیعی داشته باشند اما در این مقاله تصمیم داریم کلیتی از کاربرد ارز دیجیتال و انواع اصلی آن‌ها ارائه دهیم.

کاربران علاقمند به آشنایی با پروژه‌های مختلف همواره می‌توانند از سایت «کوین مارکت کپ» (Coinmarketcap.com) و «کوین جکو» (Coingecko) به عنوان مرجع قابل اعتماد برای بررسی انواع ارز دیجیتال و کاربرد آن استفاده کنند.

ارز دیجیتال زیرساختی

ارزهای دیجیتال زیرساختی، بیشتر برای پرداخت‌های درون شبکه‌ بلاک چین و سایر نرم‌افزارهای غیر متمرکز فعال در یک شبکه بلاک چین، استفاده می‌شوند. رمز ارزهای زیرساختی به طور معمول، برای پرداخت کارمزد به کامپیوترهای مسئول اجرای برنامه‌ها در بلاک‌چین، کاربرد دارند. در واقع این رمز ارزها، کوین اصلی بلاک چین هستند که همه کاربران برای هر اقدامی بر روی بلاک چین به آن نیاز دارند.

از آن‌جایی که همه پردازش‌ها بر روی بلاک چین هزینه‌بر است، برای هر دستور کارمزدی توسط شبکه با توجه به پیچیدگی پردازش، تعیین می‌گردد. کارمزدها نیز با این رمز ارزها پرداخت می‌شوند. نمونه معروف این دسته از ارزهای دیجیتال، رمز ارز شبکه‌ اتریوم، «اتر» (Ether) است. اگر کاربری بخواهد توکن شیبا را بر روی این شبکه انتقال دهد، باید با خرید اتریوم کارمزد آن را پرداخت کند.

همچنین برای راه‌اندازی یک برنامه‌ غیرمتمرکز بر روی بلاک چین اتریوم به ارز دیجیتال اتر نیاز است. از جمله ارزهای دیجیتال زیرساختی می‌توان به «الگوراند» (ALGO)، «آدا» (ADA)، «کازماس» (ATOM) و «ایاس« (EOS) اشاره کرد. همه این رمز ارزها متعلق به بلاک چینی متمایز هستند که اقتصاد آن بلاک چین به آن‌ها وابسته است.

اگر بلاک چین‌ها را مانند کشورهای مختلف در نظر بگیریم، پول هر کشور را می‌توانیم معادل همین ارزهای دیجیتال زیرساختی بدانیم. شما برای انجام هر کاری در ایران به ریال و در ترکیه به لیر نیاز دارید. مشابه این فرآیند، در هر بلاک چین فارغ از این‌که چه توکن‌هایی بر روی آن وجود دارد به رمز ارز اختصاصی آن شبکه نیاز است.

کاربرد ارز دیجیتال در امور مالی

به طور قطع، یکی از موارد‌ مهم در امور مالی، پرداخت است. با توجه به این‌که تا حد زیادی می‌توان از همه ارزهای دیجیتال برای پرداخت وجه استفاده کرد، شاید بتوان گفت که همه ارزهای دیجیتال در این دسته جای می‌گیرند اما برخی پروژه‌ها در رمز ارزها پا را فراتر گذاشته و دیگر خدمات مالی را در پلتفرم خود ارائه می‌کنند. این دسته از پروژه‌ها با نام کلی دیفای یا امرو مالی غیرمتمرکز شناخته می‌شوند.

تا پیش از ارزهای دیجیتال، بانک‌ها تنها ارائه‌دهنده‌های وام بودند اما اکنون کاربران می‌توانند در پروژه‌های ارزهای دیجیتال وام بگیرند یا سپرده‌گذاری کرده و سود دریافت کنند. پروژه‌های ارزهای دیجیتال بسیاری از امور مالی دیگر را نیز پوشش می‌دهند و این خدمات به مرور در حال افزایش هستند.

دسته دیگری از ارزهای دیجیتال مالی برای مدیریت و معامله سایر رمز ارزها  استفاده می‌شوند. برای مثال، ارز دیجیتال مخصوص یک صرافی ارز دیجیتال که کاربران با استفاده از آن ارزهای دیگر را معامله می‌کنند نیز نوعی از رمز ارزهای مالی است. پروژه‌های «بالانسر» (BAL) و «کامپوند» (Compound) مثال‌‌هایی از این دسته هستند.

از معروف ترین صرافی‌های ارز دیجیتال بازار که به طور عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌توان به صرافی یونی سواپ اشاره کرد که بر روی شبکه اتریوم ایجاد شده است و با استفاده از استخرهای تامین نقدینگی و مفهوم بازارساز خودکار امکان مبادله ارزهای دیجیتال موجود در این شبکه و سایدچین‌های آن را برای کاربران فراهم می‌کند. 

ارزهای دیجیتال خدماتی

ارزهای دیجیتال خدماتی، رمز ارزهایی هستند که با سعی در برقراری پیوند میان دنیای واقعی و بلاک چین قصد دارند مشکلات دنیا را به کمک بلاکچین‌ها حل کنند. به عنوان مثال، برخی از  این پروژه‌‌ها ابزارهای لازم برای مدیریت داده‌های شخصی و سازمانی را بر روی بلاک چین در اختیار مشتری‌هایشان قرار می‌دهند. برخی دیگر، در حوزه خدمات بهداشتی (مانند پروژه Dentacoin) فعالیت می‌کنند یا خدمات ذخیره‌سازی (مانند Storj، Siacoin) را پوشش می‌دهند.

شاید بسیاری از ما تاکنون از خدمات ذخیره سازی استفاده کرده‌ایم. خدماتی که توسط شرکت‌هایی مانند «اپل»، «گوگل»، «آمازون» یا «مایکروسافت» ارائه می‌شوند. روش کار آن‌ها نیز بسیار ساده است. به عنوان مثال، کاربران با داشتن یک جیمیل، فضای ذخیره‌سازی پنج گیگابایتی رایگان از گوگل دریافت می‌کنند. این فضاهای ذخیره‌سازی مزایایی همچون امنیت، عدم نیاز به خریداری هارد، امنیت بالا و دسترسی در هر نقطه‌ای را دارند.

در سال‌های گذشته پروژه‌های ارز دیجیتالی معرفی شده‌اند که این خدمات ذخیره‌سازی را ارائه می‌دهند، با این تفاوت که به صورت غیر متمرکز هستند و معایب پروژه‌های متمرکز را ندارند. در کنار این بلاک چین‌ها، پروژه‌های دیگری با عنوان اوراکل ارز دیجیتال فعال هستند که امکان انتقال داده بین دنیای واقعی و بلاک چین را فراهم می‌کنند و زیرساخت بسیار مهمی برای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به شمار می‌روند. 

کاربرد ارز دیجیتال در رسانه و سرگرمی

کاربرد ارز دیجیتال در رسانه و سرگرمی روز به روز در حال گسترش است. این نوع رمز ارزها همان‌طور که از نامشان پیداست، به دنبال پاداش دادن به کاربران برای تولید محتوا، بازی یا فعالیت در رسانه‌های اجتماعی هستند. به عنوان مثال ارز دیجیتال «بت» (Bat) نوعی توکن است که کاربران با استفاده از مرورگر «بریو» (Brave) آن را کسب می‌کنند.

آ‌ن‌ها می‌توانند توکن بت را فروخته یا به عنوان یک دارایی نگهداری کنند. خرید و فروش آیتم‌های مختلف بازی‌ها و غیره نیز از دیگر کاربردهای این توکن‌ها است. از جمله ارزهای دیجیتال‌ سرگرمی می‌توان به «چیلیز» (Chiliz)، «فلو» (Flow) و «اودیوس» (Audius) اشاره کرد. پروژه چیلیز یک بستر جذاب برای هواداران است و با ایجاد توکن هواداری تیم‌های مختلف ارتباط بین تیم‌های ورزشی و طرفداران آن‌ها را برقرار می‌کند. 

در حال حاضر بسیاری از پروژه‌های ارزهای دیجیتال در واقع بازی‌هایی هستند که بر روی بلاک چین‌های مختلف مانند اتریوم، بایننس اسمارت چین یا سولانا بارگذاری شده‌اند. هر یک از بازی‌ها دارای توکن اختصاصی خود هستند و کاربران می‌توانند این توکن‌ها را با بازی کردن به دست بیاورند و با فروش آن‌ها در صرافی‌های مختلف مثل صرافی ارز دیجیتال رابکس به کسب درآمد بپردازند. 

جمع‌بندی

موارد کاربرد ارز دیجیتال بسیار وسیع است. همان‌طور که می‌دانید دنیای ارزهای دیجیتال به سرعت در حال رشد و پیشرفت است. طبقه‌بندی ارزهای دیجیتال می‌تواند با معیارهای مختلفی وجود داشته باشد. در این مقاله سعی کردیم تا با تقسیم‌بندی پروژه‌های مختلف ارز دیجیتال، تصور یکسان بودن ارزهای دیجیتال را از بین ببریم. سپس به بررسی کاربرد ارز دیجیتال در پروژه‌های مختلف اشاره کنیم.