پول چیست ؟ بررسی تاریخچه پول و دلیل نیاز به رمز ارزها

بیت کوین اولین ارز دیجیتال ایجاد شده است که خود را به عنوان یک سیستم پرداخت همتا به همتا بین دو کاربر و بدون حضور یک نهاد واسطه مثل بانک، معرفی کرد. این امر بیت کوین را به عنوان جایگزینی برای پول رایج مطرح کرد. بسیاری از اقتصاددان‌ها معتقدند که بیت کوین و ارزهای دیجیتال نمی‌توانند نقش پول را داشته باشند اما برخی دیگر معتقدند ایده رمز ارز ها برای ایجاد دنیای عادلانه‌تر و آزادتر بسیار مفید است.

برای درک بهتر کارکردها و ویژگی‌های بیت کوین، اولین قدم این است که ببینیم پول چیست و تاریخچه آن چه بوده است. آشنایی با مسیر طی شده در طول تاریخ برای پول به ما این امکان را می‌دهد که ویژگی‌های مختلف بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را به خوبی شناسایی و ارتباط آن‌ها با پول فیات امروزی را درک کنیم. در این مطلب به صورت خلاصه تاریخچه‌ی پدید آمدن پول و مسیر پیموده شده توسط آن را با یکدیگر مرور خواهیم کرد.

پول چیست و چرا به وجود آمد ؟

ماجرا از آن‌جا شروع شد که انسان نیاز به تبادل را در زندگی روزمره خود احساس کرد؛ به عنوان مثال، یک باغدار سیب بیش از مصرف یک سال خود سیب داشت و تصمیم داشت آن‌ها را با کالاهای مورد نیاز خود معاوضه کند، اما از طرفی پیدا کردن فردی که کالاهای مورد نظر او را داشته باشد سخت بود. از سوی دیگر حتی در صورت پیدا شدن کالاها، معیار مناسبی برای آن‌ها وجود نداشت؛ مثلا کسی نمی‌توانست به صورت دقیق تعیین کند که یک کیلو سیب برابر با چه مقدار خرما است.

برای حل این مشکلات تبادل، در مناطق مختلف دنیا کالاهای ارزشمندی بین بومیان آن منطقه مورد اجماع عمومی قرار گرفت تا به عنوان پول استفاده شود. در بسیاری از مناطق، فلزات گران‌بها مانند نقره یا طلا یا حتی انواع خاصی از سنگ یا صدف به عنوان پول کاربرد داشت. احتمالا در برخی از فیلم‌ها مشاهده کرده‌اید مبادله‌ی هرگونه کالا یا خدماتی بین زندانیان با سیگار انجام می‌شود. به دلیل کمیابی و درخواست بالای این کالا، در این فضا سیگار به عنوان پول عمل می‌کند. در واقع هر کالایی را که بتوان به عنوان ابزاری برای معامله بین افراد استفاده کرد، پول نامیده می‌شود.

سهولت در مبادلات و شمارندگی ارزش هر کالا یا خدمتی، دو ویژگی اصلی است که پول برای جامعه به ارمغان می‌آورد. شمارندگی ویژگی است که ارزش هر کالا یا خدمت را با معیاری یکسان قابل سنجش می‌کند. تصور کنید قصد خرید یک خانه را داشته باشیم، در این صورت با توجه به ویژگی‌های خانه‌های مختلف می‌توانیم مقایسه و انتخاب کنیم؛ اما اگر پولی وجود نداشته باشد، آیا یک خانه با یک کالای دیگر مثل خودرو قابل مقایسه است؟ به لطف پول، کالاهای مختلف با این که ویژگی‌های کاملا متفاوتی دارند، نسبت به یکدیگر قابل مقایسه هستند.

تولد اسکناس

تا اینجا متوجه شدیم که پول چیست و چرا به وجود آمده است. حالا باید سراغ مفهوم اسکناس برویم. اولین باری که برگه‌هایی مشابه اسکناس پدید آمد به قرن‌ها پیش برمی‌گردد، به هنگامی که طلا فروشان به ازای مقدار مشخصی طلا که در انبار خود داشتند، برگه‌هایی را چاپ کردند تا برای معاملات نیازی به حمل طلا نباشد. این مدل به تدریج توسعه یافت و سپس با شکل‌گیری دولت‌های قدرتمند مرکزی در دنیا،‌ هر دولت تصمیم به ارائه برگه‌های خود به عنوان پول گرفت.

یکی از مصادیق بسیار مهم قدرت در آن‌ سال‌ها برای هر کشوری، داشتن ذخایر طلای بیشتر بود. این مدل از پول تا سال‌ها بر دنیا حکمرانی داشت. بعد از مدتی کشورها تصمیم گرفتند که دیگر طلا را به عنوان پشتوانه پول رایج خود استفاده نکنند. آن‌ها معتقد بودند کشورشان به تنهایی اعتبار و پشتوانه پول آن‌ها است. کشور آمریکا را می‌توان سردمدار این تفکر دانست.

تقریبا بعد از جنگ جهانی دوم بود که آمریکا طی بیانیه‌ای اعلام کرد که دیگر طلا را به عنوان پشتوانه‌ی پول خود قرار نمی‌دهد و این مساله باعث ایجاد ارز فیات شد. به تبع آن موجی از این تفکر در دنیا میان دولتمردان شکل گرفت و بسیاری از کشورها به آن روی آوردند. بعد از متوجه شدن اینکه کاربرد اسکناس به عنوان پول چیست، لازم است تا با انواع پول‌ها آشنا شویم.

انواع پول چیست ؟

در حال حاضر پول در کشورهای مختلف به دو قسمت مسکوک و پول بانکی تقسیم می‌شود. مسکوک به معنی پولی است که به صورت اسکناس یا به طور کلی فیزیکی وجود دارد. پول بانکی تنها اعدادی‌ست که در حساب‌های افراد در بانک‌های مختلف وجود دارد. تنها مقدار کمی از پولی که افراد در بانک‌ها دارند به صورت فیزیکی در هر کشور موجود است. زمانی که صحبت از چاپ پول به میان می‌آید، در واقع دیگر منظور چاپ اسکناس نیست.

منظور از این فرآیند اضافه کردن اعداد در نظام بانکی است که توسط بانک مرکزی هر کشور  می‌تواند انجام شود. این تغییر اعداد در بانک‌ها توسط بانک مرکزی هر کشور رخ می‌دهد. شایان ذکر است که بانک‌های تجاری با دادن تسهیلات به رشد نقدینگی کمک می‌کنند. به این مدل،‌ «بانکداری ذخیره کسری» می‌گویند.

همان‌طور که در مدل بالا مشاهده کردید، قدرت اقتصادی تا حد زیادی در دست بانک‌های مرکزی هر کشور است و تمام افراد جامعه تحت تاثیر تصمیم‌های این نهاد قرار می‌گیرند. وظیفه بانک مرکزی حفظ ارزش پول کشور است. اعمال سیاست‌های نادرست توسط این نهاد می‌تواند منجر به ایجاد تورم در کشور و کم شدن ارزش پول شود. بعد از اینکه عنوان کردیم انواع پول چیست، وقت آن رسیده است که سراغ بیت کوین و مفهوم کریپتوکارنسی برویم!

بیت کوین و نسل جدید پول

بسیاری از افراد در نقاط مختلف دنیا نسبت به وضعیت ذکر شده و تمرکز قدرت در دست دولت‌ها معترض بوده و هستند. یکی از این افراد یا گروه‌ها «ساتوشی ناکاموتو» (Satoshi Nakamoto) بود. او با ابداع بیت کوین و ویژگی‌هایی که برای آن تعریف کرد، گامی بر خلاف آن‌چه در تمام این سال‌ها بر فضای مالی جهان حاکم بود برداشت.

بزرگترین ویژگی بیت کوین، عدم تمرکز است. برخلاف پول‌هایی که توسط دولت‌ها ایجاد می‌شود، بیت کوین کاملا غیر متمرکز است و هیچ فردی به تنهایی نمی‌تواند درباره آن تصمیم‌گیری کند. یکی دیگر از ویژگی‌های بیت کوین که طرفداران بسیاری دارد، ضد تورمی بودن آن است. به این معنی که در نهایت بیست و یک میلیون بیت کوین وجود خواهد داشت و هیچ گاه افزایش نخواهد یافت.

ویژگی دیگری که بیت کوین را برای بسیاری جذاب می‌کند، انتقال آسان و بدون محدودیت آن است. افراد برای انتقال و تبدیل ارزهای رایج کشورها باید کارمزدهای بالایی بپردازند، اما انتقال بیت کوین حتی با حجم‌های بسیار بالا هزینه‌های بسیار پایینی دارد و از طرفی محدودیت جغرافیایی برای آن وجود ندارد.

ساتوشی ناکاموتو توانست با تلفیق راهکارهای فنی و اقتصادی به یک سیستم غیر متمرکز برسد که در آن کاربران مسئولیت تایید و ثبت تراکنش‌ها را بر عهده دارند و میزان پول در آن از قبل مشخص است و امکان ایجاد پول اضافی و ایجاد تورم در آن وجود ندارد. ایجاد این سیستم با استفاده از تکنیک‌های رمزنگاری امکان‌پذیر شد. بعد از آشنایی با مفهوم پول چیست باید به این سوال پاسخ بدهیم که رمزنگاری چیست و با کاربردهای آن بیشتر آشنا بشویم تا بهتر بتوانیم سیستم پولی جدید که توسط بیت کوین ارائه شده است را درک کنیم.