صرافی FTX، صفر تا 100 ماجرای ورشکستگی اف تی ایکس

در تاریخ 12 دسامبر 2022 سم بنکمن در باهاماس دستگیر شد. جرم او شریک بودن در تعداد زیادی کلاهبرداری و ورشکستگی مربوط به صرافی FTX بود که امنیت سرمایه‌ گذاری مشتریان را نیز به خطر انداخت. مقامات آمریکایی ادعا دارند صرافی FTX یکی از بزر‌گترین جرایم مالی تاریخ ایالات متحده را انجام داده است. همه چیز بسیار سریع و در طی ده روز اتفاق افتاد و صرافی اف تی ایکس از یک شرکت 32 میلیارد دلاری به صفر و زیر صفر رسید! برای همه این سوال پیش آمد که ماجرا چیست و واقعا چه اتفاقی افتاده است.

با وجود اینکه هنوز جزییات کامل پرونده صرافی اف تی ایکس مشخص نشده است، در این مقاله و ویدئو برای شما توضیح خواهیم داد که چگونه این صرافی بزرگ ارز دیجیتال از عرش به فرش رسید. 

FTX چیست؟

صرافی اف تی ایکس در سال 2019 تاسیس شد. مدیرعامل و موسس این صرافی سم بنکمن بود که در آن زمان تنها 25 سال داشت و در سال 2017 نیز یک شرکت مخصوص معاملات کریپتو و هج فاند به نام آلامدا ریسرچ (Alameda Research) تاسیس کرده بود. به دنبال موفقیت آلامدا ریسرچ، بنکمن به فکر ساخت یک صرافی رمز ارز افتاد. 

در سال 2019 صرافی اف تی ایکس در باماها شروع به کار کرد. یک شعبه از این صرافی نیز در آمریکا با نام FTX.US کار می‌کرد. در سال 2021 صرافی FTX به اوج خودش رسید. در آن زمان تعداد کاربران FTX از یک میلیون فراتر رفت و روزانه 10 تا 15 میلیارد دلار در آن معامله می‌شد. 

با گذشت زمان و رشد بازار ارز دیجیتال، صرافی FTX نیز محبوبیت زیادی به دست آورد. دست باز معامله‌گران در این صرافی و تبلیغات و مارکتینگ فوق‌العاده قوی صرافی اف تی ایکس باعث شده بود تعداد کاربران این صرافی دائما رو به رشد باشد. این اتفاق در حدی بود که بسیاری از فعالان بازار رمز ارز تصور می‌کردند سم بنکمن روزی جای سی زد و صرافی بایننس را خواهد گرفت. 

بسیاری از افراد نیز توصیه می‌کردند سرمایه‌گذاران به جای خرید BNB به سراغ خرید FTT، توکن مخصوص صرافی FTX بروند. یکی از روش‌های تبلیغات صرافی FTX این بود که به سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها پول می‌داد تا مردم را به ثبت نام در این صرافی ترغیب کنند. به عنوان مثال یکی از این سلبریتی‌ها به تازگی اعتراف کرده است که برای تبلیغ اف تی ایکس 15 میلیون دلار پول دریافت کرده است. 

این محبوبیت و موفقیت ادامه داشت تا جایی که سم بنکمن هرجا می‌رفت یک پروژه رمز ارزی راه‌اندازی می‌کرد یا پروژه‌ای قدیمی را خریداری کرده و به زیرمجموعه‌های صرافی اف تی ایکس اضافه می‌کرد. در زمان ورشکستی FTX این صرافی حدود 130 زیرمجموعه داشت که آلامدا ریسرچ و بلاکفای از بزرگترین موارد بودند. 

اما چه اتفاقاتی افتاد که در طی ده روز تمام این امپراطوری به زانو درآمد و مدیرعامل آن دستگیر شد؟ هنوز ابعاد کامل این پرونده مشخص نیست؛ اما همانطور که گفتیم از آن به عنوان یکی از “بزرگترین کلاهبرداری‌های مالی در تاریخ آمریکا” یاد می‌شود.

این ورشکستگی نه تنها صرافی FTX، بلکه کل بازار ارز دیجیتال را نیز تحت تاثیر قرار داد و ارزش این بازار به زیر یک تریلیون دلار سقوط کرد. یعنی چندین میلیارد دلار در عرض چند روز. بیت کوین از حوالی 23 هزار دلار تا 17 هزار دلار پایین رفت و بقیه ارزها نیز شرایط خوبی نداشتند. هنوز هم این سقوط به اتمام نرسیده و بازار رمز ارزها نتوانست خود را بازیابی کند. در ادامه به طور کامل این ورشکستگی برگ در طی ده روز با هم بررسی خواهیم کرد. 

ورشکستگی FTX

ورشکستگی FTX تنها در طی 10 روز از دوم نوامبر سال 2022 میلادی اتفاق افتاد. این اتفاق غیر قابل اجتناب بود؛ اما یک مقاله در وبسایت خبری تحلیلی کوین دسک باعث شد این فرآیند سرعت بگیرد. اگر این مقاله هم نبود بالاخره بعد از یک یا دو ماه کلاهبرداری FTX رو می‌شد و همه مردم شروع به برداشت سرمایه خود می‌کردند. 

در این مقاله به این موضوع اشاره شده بود که آلامدا ریسرچ، کمپانی خواهر اف تی ایکس که مدیرعاملش همان سم بنکمن بود، یک پوزیشن معاملاتی به ارزش 5 میلیارد دلار آن هم با توکن FTT دارد! FTT توکن خود اف تی ایکس بود و چنین موضوعی بسیار خطرناک به نظر می‌آمد. علاوه بر این در این مقاله اشاره شده بود که تبادلات مالی و صورت‌های مالی این شرکت نیز با استفاده از FTT انجام و تولید می‌شود. سرمایه‌گذاری‌ها و معاملات هج فاند آلامدا ریسرچ نیز با همین FTT انجام می‌شد. 

این اخبار باعث شد سرتاسر صنعت ارز دیجیتال نگران شده و بسیاری از افراد نیز به فکر بیرون کشیدن سرمایه خود از صرافی FTX بیفتند. فروش توکن FTT نیز افزایش یافت؛ اما با این حال فقط تعداد محدودی از فعالان بودند که خطر چنین چیزی را درک می‌کردند و بقیه تصور می‌کردند این هم یکی از راه‌های کار با ارز دیجیتال است. 

به همین دلایل سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی به این مقاله نداده و اکثرا به کار خود با صرافی اف تی ایکس ادامه دادن؛ زیرا تصور می‌کردند بسیار بزرگ‌تر از آن است که از بین برود!  اوضاع به همین صورت بود تا اینکه در تاریخ 6 نوامبر 2022؛ یعنی 4 روز بعد از مقاله کوین دسک، صرافی بایننس که رقیب اصلی اف تی ایکس بود، اعلام کرد تمام توکن‌های FTT خود به ارزش تقریبی 529 میلیون دلار را خواهد فروخت!

این موضوع تمام بازار را در شوک فرو برد و اتفاق بدتر وقتی بود که سی زد، مدیرعامل بایننس اعلام کرد این کار برای مدیریت ریسک بعد از نابودی لونا در سال 2022 انجام می‌شود! در ذهن بسیاری از سرمایه‌گذاران سریعا برابری اف تی ایکس با نابودی لونا شکل گرفت و ترس در تمام بازار نفوذ کرد. افراد شروع به فروش FTT های خود کرده و ارزش این توکن کاهش یافت. 

روز بعد در 7 نوامبر؛ صرافی FTX با یک بحران نقدینگی عظیم مواجه شد، تعداد زیادی از مشتریان به این صرافی هجوم آورده و درخواست برداشت سرمایه خود را داشتند؛ سم بنکمن، مدیرعامل 30 ساله صرافی اف تی ایکس سعی می‌کرد این اطمینان را بدهد که هیچ مشکلی وجود نداشته و سرمایه‌های اف تی ایکس در حالت پایدار قرار دارد؛ اما مردم به این موارد توجه نمی‌کردند و فقط 5 روز بعد از مقاله کوین دسک، 6 میلیارد دلار درخواست برداشت در اف تی ایکس ثبت شده بود و این صرافی را به بحران نقدینگی رساند.

در این زمان سم بنکمن در جستجوی دریافت نقدینگی از برخی سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر بود تا به سراغ بایننس نرود. تا همین الان هم ارزش FTT حدود 80 درصد افت داشت. سم بعد از اینکه به نتیجه نرسید به سراغ بایننس رفت و بایننس در تاریخ 8 نوامبر اعلام کرد با صرافی FTX به توافق رسیده و قرار است طی یک قرارداد تمام این صرافی به جز شعبه ایالات متحده آن را خریداری کند.

در واقع صرافی اف تی ایکس قرار بود توسط بزرگترین رقیبش، نجات داده شده و از ورشکستگی فرار کند؛ اما طولی نکشید که این امید صرافی FTX نیز نا امید شد و بایننس روز بعد در 9 نوامبر اعلام کرد که این قرارداد کنسل شده است! بایننس دلیل لغو قرارداد را استفاده نادرست از سرمایه‌ها توسط صرافی اف تی ایکس و برخی مشکلات دیگر اعلام کرد. روز بعد در 10 نوامبر 2022 میلادی سم بنکمن اعلام کرد به دنبال 8 میلیارد دلار سرمایه است تا اف تی ایکس ورشکست نشود.

مقامات باهاماس در همین روز دارایی‌های FTX را ضبط کرده و دسترسی این صرافی به سرمایه‌های خود غیرممکن شد. در همان روز اداره حفاظت مالی کالیفرنیا تحقیقاتی را در مورد صرافی FTX آغاز کرد.  سم بنکمن در توییتر بابت مشکلات پیش آمده و بحران نقدینگی عذرخواهی کرد و دلیل این موضوع را مشکلات داخلی اعلام کرد که منجر به اعمال لورج اشتباه شده است. در همان رشته توییتر نیز اعلام شد که آلامدا ریسرچ، فعالیت‌‌های تریدینگ خود را متوقف خواهد کرد.

روز بعد نیز در 11 نوامبر سم بنکمن از سمت مدیرعاملی صرافی FTX استعفا داد و این صرافی بزرگ که یکی از رقبای اصلی بایننس بود، بالاخره اعلام ورشکستگی کرد؛ زیرا پولی برای پرداخت به مشتریانش نداشت! این ورشکستگی تحت فایل 11 به دادگستری ایالات متحده آمریکا تحویل داده شد و تنها طی ده روز از 2 تا 11 نوامبر، دومین صرافی بزرگ ارز دیجیتال دنیا، به هیچ رسید!

 دادگستری در همان روز آقای جان ری (John Ray) را به عنوان مدیرعامل صرافی اف تی ایکس مشخص کرد. این فرد در دوره ورشکستگی شرکت معامله‌گری Enron نیز مدیرعامل آن شده بود. در پی ارسال مدارک ورشکستگی مشخص شد صرافی FTX بین 10 تا 50 میلیارد دلار سرمایه و بین 10 تا 50 میلیارد دلار اعتبارات داشته و مقادیر دقیق مشخص نشده است. 

در همین آشوب و در میانه اعلام ورشکستگی، صرافی اف تی ایکس اذعان داشت که تحت حمله سایبری قرار گرفته و تعدادی تراکنش تایید نشده در این صرافی انجام شده و برای جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر دارایی‌ها به کیف پول سرد منتقل خواهد شد.  در طی این حمله نیز 477 میلیون دلار از صرافی FTX دزدیده شد. 

در تاریخ 16 نوامبر سال 2022 میلادی یک شکایت نامه بر علیه صرافی اف تی ایکس در دادگاه ایالتی فدرال فلوریدا تنظیم شد. در این شکایت نامه آمده است که سم بنکمن با استفاده از یک طرح کلاهبرداری رمزارزی، سرمایه‌گذاران تازه کار و نا آگاه را جذب می‌کرده است. در این شکایت نامه نام سلبریتی‌ها و ورزشکاران معروفی مانند استف کوری، شقیل اونیل، نائومی اوساکا، لری دیوید و کوین اولری آمده است که به بنکمن برای اعمال این طرح کلاهبرداری کمک کرده‌اند.

کمیسیون دارایی‌های باهاماس در 18 نوامبر کنترل تمام مایملک صرافی اف تی ایکس را در دست گرفت تا از دارایی سرمایه‌گذاران محافظت کند. دیدید که همه چیز چقدر سریع و عجیب اتفاق افتاد، تمام این مسائل در زیر پوست صرافی اف تی ایکس در جریان داشت؛ فقط هنوز کسی به آن توجه نکرده بود تا اینکه کوین دسک در مقاله خود به آن اشاره کوتاهی کرد. 

این سقوط و ورشکستگی آثار شدیدی داشت؛ در حدی که برخی به این فکر افتادند نکند بایننس، بزرگترین صرافی ارز دیجیتال دنیا نیز به همین سرنوشت دچار شود. سقوط شدید ارزهای دیجیتال به دنبال این اتفاقات پیش آمد که هنوز هم بازیابی نشده است.  سم بنکمن هم که روزی الگوی بسیاری از جوانان و نوجوانان علاقه مند به کریپتو شده بود؛ با اتهامات مختلف دستگیر شد که در بخش بعدی بیشتر به آن خواهیم پرداخت.

بسیاری از افراد و فعالان سم بنکمن را به عنوان الگویی موفق در دنیای ارز دیجیتال معرفی می‌کردند؛ اما مدیریت او باعث نابودی صرافی FTX و بیش از 130 زیرمجموعه‌اش شد. در تاریخ 28 نوامبر بزرگ‌ترین زیرمجموعه اف تی ایکس؛ یعنی بلاکفای نیز تسلیم شده و اعلام ورشکستگی کرد.

سرمایه تعداد زیادی از افراد و سرمایه‌گذاران در صرافی اف تی ایکس نیز از بین رفت و باید منتظر نتیجه دادگاه باشند! تازه بازگشت سرمایه‌اشان توسط سیستم قضایی ایالات متحده نیز منوط به احراز هویت خواهد بود که تعدادی از سرمایه‌گذاران امکان احراز هویت را ندارند!

دستگیری سم بنکمن، مدیرعامل صرافی FTX

در تاریخ 12دسامبر 2022 میلادی، مقامات باهاماسی، سم بنکمن را به جرم همکاری در کلاهبرداری‌های متعدد من جمله در صرافی اف تی ایکس بازداشت کردند. دامیان ویلیامز، دادستان بخش جنوبی نیویورک به خبرگزاری‌ها گفت که در هنگام اعلام جرایم سم بنکمن، دیدیم که این یکی از بزرگترین جرایم مالی تاریخ ایالات متحده آمریکاست. 

مدیرعامل جدید صرافی FTX، آقای جان ری در تاریخ 13 دسامبر گفته بود که هیچ‌گونه حسابداری‌ای در تبادلات مالی صرافی وجود نداشته و یک اختلاس به روش قدیمی در حال اجرا بوده است. ده روز بعد از دستگیری سم بنکمن، اولین دادگاه او اجرا شد و قاضی بعد از شنیدن صحبت‌های مدیرعامل سابق صرافی FTX با آزادی او به قید وثیقه موافقت کرد. وکلای سم بنکمن و دادستان‌های فدرال بر روی وثیقه 250 میلیون دلاری به توافق رسیدند که بزرگترین وثیقه مالی در تاریخ است!

 سم بنکمن 30 ساله اکنون مجبور است در ایالت کالیفرنیا در خانه پدر مادرش زندگی کند و حق خروج از بخش شمالی ایالت را ندارد. 

آینده صرافی FTX چه می‌شود؟ بحران FTX چگونه بر بازار اثر می‌گذارد؟

آینده صرافی اف تی ایکس شدیدا در خطر است. از میانه‌های ماه نوامبر این صرافی امکان برداشت را به کلی متوقف کرد و به صورت جدی هشدار داد که مردم هیچ سرمایه جدیدی را به کیف پول‌های این صرافی ارسال نکنند.  مشخص نیست که سرنوشت سرمایه‌های مردم چه خواهد شد و آیا اصلا دارایی‌های این صرافی کفاف بازپرداخت را می‌دهد یا خیر. یکی از بزرگترین اثرات بحران FTX بر بازار نیز همین کم شدن اعتماد دنیا و سرمایه‌گذاران به فضای کریپتو بود.

این بی اعتمادی در حدی است که برخی فکر می‌کنند بایننس نیز دچار مشکل خواهد شد؛ اما بایننس به معنای واقعی Too big too fail است و مشکل خاصی نخواهد داشت؛ حتی برخی اعتقاد دارند صرافی FTX نیز توسط بایننس نابود شد! بعد از ماجرای لونا و ترا اعتماد مردم بسیار کم شده بود و بلافاصله بعد از آن اتفاق بزرگترین سقوط تاریخ کوتاه رمز ارزها نیز اتفاق افتاد. مدت زمان زیادی طول خواهد کشید تا دوباره این اعتماد به بازار بازگردد. 

سرمایه‌گذاران FTX احتمالا نتوانند دارایی‌های خود را دوباره به دست بیاورند و همین موضوع باعث خواهد شد شکایات سنگین تری علیه سم بنکمن و صرافی FTX طرح شود. 

بعد از این ماجرا احتمالا سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) و دیگر نهادهای قانون‌گذاری نیز احتمالا شدیدتر سعی کنند که قوانین سفت و سخت در این فضا اعمال کنند و کنگره آمریکا نیز احتمالا قوانین جدیدی را وضع خواهد کرد. همه این موارد آثار بحران FTX و سقوط صرافی اف تی ایکس است!

هک FTX

در اواسط مقاله اشاره کردیم که در میانه آشوب و ورشکستگی یک مشکل دیگر هم برای صرافی FTX پیش آمد. یک هکر از فرصت هرج و مرج استفاده کرد و 500 میلیون دلار را از صرافی اف تی ایکس دزدید.  او چند روز مداوم به خالی کردن کیف پول‌ها ادامه داد و در نهایت بخشی از 500 میلیون دلار دزدیده شده را نیز در اتریوم سرمایه‌گذاری کرد. برای جلوگیری از دزدی بیشتر، مقامات صرافی اف تی ایکس، دارایی‌ها را به کیف پول سرد انتقال دادند.

جمع بندی

صرافی FTX و سم بنکمن از موفق‌ترین صرافی‌ها و افراد در دنیای کریپتوکارنسی بودند و حتی سم بنکمن در میان میلیاردهای جهان جای گرفته بود؛ اما به دلیل اتهام پولشویی و کلاهبرداری مالی به زیر کشیده شدند. در این مقاله سعی کردیم تمام ماجرای صرافی FTX را برای شما طبق تاریخ و قدم به قدم شرح دهیم. هنوز ابعاد کامل ماجرا مشخص نشده است و حتی معلوم نیست که سرمایه‌گذاران بتوانند به پول خود برسند.

نابودی صرافی اف تی ایکس موجب کم شدن اعتماد در دنیای ارز دیجیتال شد؛ اما همه چیز قابل بازیابی است و این صنعت بسیار جوان است، بی تجربه بودن فعالان آن نیز مزید بر علت شده است که چنین اتفاقاتی بیفتد. برای جزییات بیشتر می‌توانید ویدئوی مربوط به این مقاله را مشاهده کنید که برخی از اتفاقات را کامل‌تر شرح داده‌ایم. در ضمن شما برای خرید بیت کوین یا مشاهده قیمت تتر می‌توانید از صرافی ارز دیجیتال رابکس استفاده کنید.