ارز فیات چیست ؟ معرفی Fiat Currency و مقایسه آن با رمز ارزها

ممکن است تاکنون نام «ارز فیات» (Fiat Currency) را شنیده باشید، اما ارز فیات چیست و چه تفاوتی با ارزهای دیجیتال دارد؟ در گذشته برای خرید و فروش کالا و خدمات از طلا استفاده می‌شد. با گذر زمان، پول کاغذی جای طلا را گرفت و امروزه، از ارزهایی مانند ریال، دلار، یورو و حتی ارز دیجیتال برای مبادلات استفاده می‌شود.

ارز فیات یا همان پول فیات، نوعی ارز صادرشده توسط دولت‌ها است که با یک کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره پشتیبانی نمی‌شود، بلکه دولتِ صادر‌کننده آن را پشتیبانی می‌کند. ارزش پول فیات از رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده به دست می‌آید. اکثر ارزهای کاغذی مدرن مانند دلار آمریکا، یورو و سایر ارزهای مطرح جهان، ارزهای فیات هستند.

امروزه، انواع متفاوتی از ارزها در جهان وجود دارند که برخی از آن‌ها مانند ارزهای فیات، توسط دولت‌ها پشتیبانی می‌شوند و برخی دیگر مثل ارزهای دیجیتال، غیر متمرکز بوده و با تکنولوژی بلاک چین فعالیت می‌کنند. در این مقاله قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که ارز فیات چیست و تفاوت آن را با سایر انواع ارز، به‌خصوص ارز دیجیتال بررسی کنیم.

ارز فیات چیست ؟

اصطلاح فیات در زبان لاتین به «باید باشد» یا «اجازه دهید انجام شود» ترجمه می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، پول فیات ارزی بی‌پشتوانه است که ارزش خود را به واسطه دولت صادرکننده خود به دست می‌آورد و پشتوانه‌ای فیزیکی همچون طلا یا نقره ندارد.

در گذشته، دولت‌ها برای ارائه پول، سکه‌هایی از یک کالای فیزیکی با ارزش مانند طلا یا نقره ضرب می‌کردند یا پول‌هایی کاغذی به چاپ می‌‌رساندند که پشتوانه‌ای از یک کالای فیزیکی داشت و می‌توانست با مقدار معینی از آن کالا بازخرید شود. با این حال، پس از مدتی دولت‌ها به این نتیجه رسیدند که خود دولت و کشور می‌تواند به تنهایی پشتوانه‌ای برای ارزها باشد، به این ترتیب ارز فیات به وجود آمد. ارز فیات غیر قابل تبدیل است و به این دلیل که هیچ کالایی پشتوانه آن وجود ندارد، قابل بازخرید نیست.

از آن‌جا که ارز فیات به ذخایر فیزیکی ملی همچون طلا یا نقره مرتبط نیست، ممکن است در معرض خطراتی همچون از دست دادن ارزش خود به دلیل تورم و ابر تورم قرار بگیرد. در برخی از بدترین موارد ابر تورم، مانند اتفاقی که برای مجارستان بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم رخ داد، نرخ تورم می‌تواند در یک روز، دو برابر شود. علاوه بر این، اگر مردم اعتماد خود را به پول یک کشور از دست بدهند، پول آن کشور دیگر ارزشی نخواهد داشت.

این مسئله برای ارزهایی که پشتوانه فیزیکی مثل طلا دارند رخ نمی‌دهد، زیرا همواره برای طلا تقاضا وجود دارد و این فلز به دلیل کاربردهای فراوان خود در جواهرات تزئینی و همچنین در ساخت وسایل الکترونیکی، کامپیوترها و وسایل نقلیه هوافضا، دارای ارزشی ذاتی است.

ارزهای فیات تا مدت‌های مدیدی شکل غالب پول بوده‌اند. با سیستم پولی فیات، بانک‌های مرکزی قدرت و نفوذ بالایی یافتند، زیرا از آن‌جا که ارزهای فیات توسط دولت‌ها منتشر می‌شوند، تنها بانک‌های مرکزی می‌توانند اسکناس‌های جدید آن‌ها را منتشر کنند. در واقع، بانک‌های مرکزی تمامی جنبه‌های جریان پول و همچنین اقتصاد را کنترل و مدیریت می‌کنند. این امر به دولت‌ها استقلال بسیار زیادی می‌دهد، اما خطرات بیشتری از جمله تورم را نیز به همراه دارد. حال که دریافتیم ارز فیات چیست، در ادامه تاریخچه آن را بررسی می‌کنیم.

تاریخچه ارز فیات چیست ؟

در بخش پیشین بررسی کردیم که ارز فیات چیست و حال در ادامه، به تاریخچه ارز فیات و ظهور آن می‌پردازیم. در قرن‌های گذشته، پول با استفاده از آیتمی فیزیکی ساخته می‌شد که بر سر ارزش آن توافق وجود داشت. این آیتم می‌توانست طلا، نقره، مس، برنز یا هر چیز دیگری باشد. به عنوان یک نمونه از این نوع پول، می‌توان پوند استرلینگ بریتانیا را نام برد. پوند استرلینگ در ابتدا به صورت یک سکه نقره بود که به اندازه یک پوند تروا وزن داشت و ارزش خود را از میزان یک پوند (453.5 گرم) نقره موجود در سکه می‌گرفت.

جالب است بدانید که به احتمال زیاد ظهور ارزهای کاغذی برای نخستین بار، به کشور چین بازمی‌گردد. در قرن یازدهم، چینی‌ها نوعی ارز کاغذی را ایجاد کردند که تحت کنترل حکومت بود و ارزش آن به طلا، نقره یا ابریشم گره خورده بود. پس از مدتی، به دلیل انتشار بیش از حد این ارز،‌ تورم به وجود آمد و همین امر در نهایت به از بین رفتن این ارز انجامید.

حدود ششصد سال بعد، بانک استکهلم، نخستین بانک مرکزی جهان، شروع به انتشار ارز فیات و بی‌پشتوانه کرد. این پروژه نیز با شکست به پایان رسید زیرا ارزش پول آن‌چنان به سرعت کاهش یافت که در سال 1776 دولت وارد عمل شد و از این ارز با نقره حمایت کرد. در نهایت، ارزها در قرن نوزدهم به ارزهای کاغذی با پشتوانه طلا تبدیل شدند. این روند تا سال 1971 ادامه یافت، یعنی تا زمانی که «ریچارد نیکسون» (Richard Nixon)، رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا، دلار را از استاندارد طلا جدا کرد. از آن زمان تاکنون، اکثر کشورها نیز ارزهای فیات خود را منتشر کرده‌اند و تا به امروز از آن‌ها استفاده می‌کنند.

مزایا و معایب ارز فیات

اکنون که دریافتیم ارز فیات چیست و چه تفاوتی با ارزهای باپشتوانه دارد، در ادامه به بررسی مزایا و معایب آن می‌پردازیم. مانند تمامی ارزها،‌ پول فیات نیز مزایا و معایبی دارد که دانستن آن‌ها می‌تواند ما را به درک بهتری از عملکرد پول برساند.

مزایای ارز فیات

شهرت و محبوبیت ارزهای فیات به قرن بیستم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، دولت‌ها و بانک‌های مرکزی به دنبال روش‌هایی بودند تا بتوانند از اقتصاد خود در برابر تأثیرات منفی رونق و رکودهای طبیعی چرخه تجاری، محافظت کنند.

ارز فیات یک کشور باید بتواند وظایف خود را در اقتصاد آن کشور به عنوان یک واحد پولی، به خوبی ایفا کند. این وظایف عبارت‌اند از ذخیره ارزش و فراهم‌آوردن امکان مبادلات. به‌علاوه، ارز فیات امکانی به نام «حق‌ ضرب» را برای سازندگان آن فراهم می‌کند، به این معنی که تولید آن مقرون‌به‌صرفه‌تر از تولید ارزی است که به طور مستقیم به یک کالا وابسته است.

از آن‌جا که پول فیات برخلاف کالاهای فیزیکی‌ای همچون طلا، کمیاب یا محدود نیست، بانک‌های مرکزی کنترل بسیار زیادی بر عرضه آن دارند. این کنترل، قدرت مدیریت متغیرهای اقتصادی‌ای همچون عرضه اعتبار، نقدینگی، نرخ بهره و سرعت گردش پول را برای بانک‌های مرکزی فراهم می‌کند. به عنوان مثال، بانک مرکزی یا فدرال رزرو ایالات متحده آمریکا، دارای وظایف دوگانه پایین نگه‌داشتن نرخ بیکاری و تورم است.

معایب ارز فیات

بحران وام مسکنی که در سال 2007 در آمریکا رخ داد و سقوط مالی ناشی از آن، نشان داد که بانک‌های مرکزی لزوما نمی‌توانند با تنظیم عرضه پول از رکودهای جدی اقتصادی جلوگیری کنند. در واقع، می‌توان گفت که ریسک تورم در ارزهای فیات همواره وجود دارد.

علاوه بر این، ارزی که به طلا گره خورده است، به دلیل عرضه محدود طلا عموما پایدارتر از پول فیات است. همچنین فرصت‌های بیشتری برای ایجاد حباب با پول فیات به دلیل عرضه نامحدود آن وجود دارد. مجموعه این معایب، در نهایت موجب می‌شود که توجه بسیاری از افراد به ارزهای دیجیتال به عنوان جایگزینی برای ارز فیات جلب شود. اما تفاوت ارز دیجیتال و ارز فیات چیست ؟

مقایسه ارز دیجیتال و ارز فیات

نگرانی‌ها در مورد تورم و کنترل دولت بر پول و سیاست‌های اقتصادی، باعث شده است که بسیاری از مردم به استفاده از ارزهای دیجیتال روی بیاورند. ارزهای دیجیتال، دارایی‌های دیجیتال غیر متمرکزی هستند که به دلیل ویژگی عدم تمرکز خود، برای افرادی که به دستکاری پول توسط دولت‌ها مشکوک هستند، بسیار جذاب واقع می‌شوند.

ارزهای دیجیتال همچنین به‌طور گسترده به عنوان ابزار انتقال ارزش استفاده می‌شوند. در چند سال اخیر، بسیاری از این رمز ارزها ارزش فوق‌العاده‌ای به دست آورده‌اند و قادرند که از ثروت شما در برابر تورم محافظت کنند. علاوه بر این ویژگی، رمز ارزهایی که بر شبکه‌های قدرتمند و ایمن بلاک چین قرار دارند، می‌توانند با استفاده از نوآوری‌های بلاک چین بسیاری از ویژگی‌های دیگر را نیز برای افراد فراهم کنند.

می‌توان انتظار داشت که در آینده، ارزهای فیات با ارزهای دیجیتال جایگزین شوند. بسیاری از دولت‌ها تحقیقات خود بر روی ارز دیجیتال را آغاز کرده‌اند و ممکن است در آینده شاهد رمز ارزهایی ساخت دولت‌ها نیز باشیم. به عنوان نمونه‌ای از این مسئله،‌ می‌توان دولت السالوادور را نام برد که در سال 2021 و به ریاست جمهوری «نایب بوکله» (Nayib Bukele)، رمز ارز بیت کوین را به عنوان پول قانونی خود پذیرفت.

جمع‌بندی

پول فیات، ارزی است که توسط اعتماد عمومی به دولت یا بانک مرکزی صادرکننده آن پشتیبانی می‌شود و در اکثر نقاط جهان استانداردی برای پول است. در واقع، پشتوانه ارز فیات برخلاف ارز کالایی که به قیمت کالایی فیزیکی مانند طلا یا نقره مرتبط است، دولت‌ها هستند و این ارز به تنهایی ارزش ذاتی ندارد. در واقع، پول فیات ارزش خود را از اعتماد مردم به دولت‌هایی که آن را صادر می‌کنند، می‌گیرد.

با وجود این که پول فیات از اوایل دهه 1970 یکی از عادی‌ترین انواع پول به شمار می‌رفت، با ظهور ارزهای دیجیتال تحولی در سیستم‌های پولی به وجود آمد. برخی از طرفداران رمز ارزها استدلال می‌کنند که این شکل جدید ارز، وسیله بهتری برای مبادله و ذخیره ارزش است و در انواع گوناگونی از تجارت مورد قبول واقع می‌شود. با گسترش محبوبیت ارزهای دیجیتال، این که در آینده دولت‌ها نیز به استفاده از آن‌ها روی بیاورند چندان دور از ذهن نیست. درصورتی‌که به خرید و فروش ارزهای دیجیتال (به عنوان نمونه، خرید اتریوم یا فروش تتر) علاقه دارید، می‌توانید آن‌ها را در وب‌سایت صرافی ارز دیجیتال رابکس معامله کنید.