کریپتوکارنسی چیست ؟ تفاوت ارز دیجیتال و رمزارز

کریپتوکارنسی یا پول رمزنگاری شده در فارسی با عبارت رمز ارز معرفی می‌شود. بسیاری از کاربران مفاهیم مربوط به ارز دیجیتال و رمز ارز را به جای یکدیگر استفاده می‌کنند اما در اصل این دو مفهوم کمی با هم متفاوت هستند. درک درست از این دو واژه می‌تواند در درک سایر مفاهیم مرتبط به ما کمک کند. به همین دلیل در ادامه این مقاله می‌خواهیم به طور کامل به بررسی مفهوم و ارتباط بین عبارت‌های رمز ارز و ارز دیجیتال را بررسی کنیم و به این سوال پاسخ دهیم که کریپتوکارنسی چیست.

ارز دیجیتال چیست ؟

پیش از پاسخ به سوال کریپتوکارنسی چیست بهتر است ابتدا مفهوم ارز دیجیتال را بررسی کنیم. مفهوم ارز دیجیتال را می‌توان با بررسی واژه‌های تشکیل دهنده بررسی کرد. واژه ارز به معنی پول و واژه دیجیتال به معنی استفاده از سیستم‌های کامپیوتری است. بنابراین واژه ارز دیجیتال به هر پولی که در بستر دیجیتال و کامپیوتر شکل گرفته و استفاده شود، اطلاق می‌شود. در صد سال گذشته و با گسترش استفاده از کامپیوتر در زندگی بشر، تلاش‌های زیادی برای ایجاد پول دیجیتال انجام شده است. پول دیجیتال می‌تواند باعث راحتی کار با پول، سریع‌تر شدن فعالیت‌ها، حذف پول‌های کاغذی و کمک به روند جهانی‌سازی اقتصاد شود.

در این سال‌ها ارز دیجیتال به شکل‌های مختلفی ایجاد شده است. به عنوان مثال، امروزه افراد با استفاده از کارت‌های بانکی به جابجایی پول می‌پردازند. بنابراین واژه ارز دیجیتال را می‌توان برای این نوع پول نیز استفاده کرد. در بسیاری از بازی‌های کامپیوتری نیز ارزهایی ایجاد شده‌اند که کاربران با استفاده از آن‌ها می‌توانند فعالیت‌های مختلفی در درون بازی داشته باشند و از آن‌ها به عنوان پول برای خرید دارایی‌های درون بازی استفاده کنند. در بسیاری از موارد این پول‌ها قابل خرید و فروش با ارز فیات نیز هستند. با توجه به دلایل مطرح شده می‌توان از واژه ارز دیجیتال برای توکن‌های بازی‌های کامپیوتری نیز استفاده کرد.

کریپتوکارنسی‌ها یا رمز ارزها از این جهت که در فضای دیجیتال ایجاد شده‌اند و استفاده از آن‌ها توسط سیستم‌های دیجیتال امکان‌پذیر است، نوعی ارز دیجیتال هستند اما تفاوت‌های بنیادی بین رمز ارزها و ارزهای دیجیتال وجود دارد. در بخش بعدی به سوال کریپتوکارنسی چیست پاسخ می‌دهیم و تفاوت‌های آن با سایر ارزهای دیجیتال را بررسی می‌کنیم.

رمز ارز یا کریپتوکارنسی چیست ؟

«کریپتو کارنسی» (Cryptocurrency) به دسته‌ای از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که امنیت آن‌ها توسط تکنیک‌های رمزنگاری تامین می‌شود. در کنار استفاده از تکنیک‌های رمزنگاری، غیرمتمرکز بودن سیستم بررسی و ثبت تراکنش‌ها مهم‌ترین ویژگی کریپتوکارنسی‌ها یا رمز ارزها است. ارزهای دیجیتال دیگر مثل حساب‌های بانکی، توسط بانک‌ها مدیریت می‌شوند و تایید تراکنش توسط نهاد واسط مثل بانک صورت می‌گیرد. در بازی‌های کامپیوتری نیز مدیریت پول‌های ایجاد شده و انتقال آن‌ها توسط شرکت سازنده بازی انجام می‌شود.

در رمز ارزها کاربران برای این‌ که بتوانند تراکنش‌ها را تایید کنند باید با دیگر کاربران در به‌روزرسانی اطلاعات شبکه به توافق برسند. این توافق با استفاده از الگوریتم‌های اجماع انجام می‌شود. الگوریتم اجماع در واقع به کاربران اجازه می‌دهد تا با صرف هزینه، فعالیت درستکارانه خود را به بقیه ثابت و اطلاعات یکسانی را به شبکه اضافه کنند.

ساختار نگهداری داده‌ها نیز در کریپتو کارنسی متفاوت است. در حالی که اطلاعات تراکنش‌ها و حساب‌های کاربران در سیستم‌های متمرکز در پایگاه داده‌ای که در اختیار نهاد متمرکز است نگهداری می‌شود، اطلاعات حساب کاربران و تراکنش‌ها در کریپتوکارنسی، با استفاده از تکنولوژی دفتر کل توزیع شده ثبت می‌شود. در این تکنولوژی همه کاربران به اطلاعات تراکنش‌ها و حساب کاربران دسترسی دارند و به طور مشترک دفتر را به‌روز می‌کنند. این تکنولوژی به کاربران امکان بررسی صحت تراکنش‌ها را فراهم می‌کند. بلاک چین اصلی‌ترین پیاده سازی برای این تکنولوژی است. 

رمز ارزها با غیرمتمرکز کردن سیستم پولی، ساخت پول و تایید تراکنش‌های آن را از دست دولت‌ها خارج و به دست کاربران از سراسر دنیا سپردند. این تغییر در مدیریت سیستم پولی، مخالفان زیادی در میان دولت‌ها و بانک‌ها دارد اما در طی سال‌هایی که از اختراع بیت کوین گذشته است، این رمز ارز توانسته جایگاه بهتری در میان افراد از سراسر دنیا پیدا کند و همین مساله باعث گسترش بیشتر رمز ارزها شده است. تا اینجا به این سوال پاسخ داده‌ایم که کریپتوکارنسی چیست. در ادامه به بررسی مهم‌ترین تکنولوژی‌ها و تکنیک‌های مربتط به کریپتوکارنسی می‌پردازیم.

بلاک چین در کریپتوکارنسی چیست؟

در بخش قبل به مفهوم کریپتوکارنسی چیست پرداختیم و به مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها اشاره کردیم. برای ایجاد یک سیستم پرداخت نیاز به یک دفتر کل یا پایگاه داده است که در آن اطلاعات حساب و تراکنش‌های کاربران ثبت و نگهداری شود. بدون وجود این دفتر امکان بررسی صحت تراکنش‌ها وجود ندارد و کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را چندین بار (دابل اسپندینگ) خرج کنند. در کریپتوکارنسی‌ها به منظور حذف نهادهای متمرکز از فرآیند ثبت تراکنش‌ها از دفتر کل توزیع شده استفاده می‌شود. به این معنی که همه کاربرها یک نسخه از دفتر کل را در اختیار دارند و به طور یکجا آن را به روز می‌کنند.

بلاک چین اولین پیاده‌سازی برای دفتر کل توزیع شده است. در بلاک جین مجموعه‌ای از تراکنش‌های کاربران جمع‌آوری می‌شود و پس از اجماع به صورت یک بلاک تراکنش به دفتر کل اضافه می‌شود. بلاک بعدی نیز مطابق این روند ساخته می‌شود با این تفاوت که داده‌ای از بلاک قبلی در آن قرار می‌گیرد تا دو بلاک به هم وصل شوند و تغییرات در بلاک بعدی منجر به نامعتبر شدن بلاک جدید شود. بدین ترتیب یک زنجیره‌ای از بلاک‌های تراکنش تشکیل می‌شود که کاربران با مراجعه به آن می‌توانند موجودی حساب کاربران مختلف و تراکنش‌های آن‌ها را مشاهده و تایید کنند.

الگوریتم اجماع در کریپتوکارنسی چیست؟

در بخش قبل به بررسی مفهوم بلاک چین در کریپتوکارنسی چیست پرداختیم اما برای ایجاد بلاک‌های معتبر از تراکنش‌ها نیاز است که کاربران شبکه بر روی درستی اطلاعات تراکنش‌ها به اجماع برسند. روش‌های مختلفی به عنوان الگوریتم اجماع برای انجام این کار تعریف شه است که هدف آن تعریف مشوق‌ها و مجازات‌ها برای فعالیت درستکارانه کاربران در شبکه است. در الگوریتم اجماع هدف بررسی صحت تراکنش‌ها، جمع‌کردن آن‌ها در داخل بلاک‌ها و اضافه کردن آن‌ها به بلاک چین پس از تایید اکثریت کاربران است.

بیت کوین به عنوان اولین کریپتوکارنسی ساخته شده از الگوریتم اجماع «اثبات کار» (Proof of Work) استفاده می‌کند. در این الگوریتم پس از ارسال تراکنش‌ها به شبکه، کاربران شبکه که به آن‌ها ماینر گفته می‌شود، با بررسی اطلاعات کاربر در بلاک چین و همچنین بررسی امضای تراکنش، امکان انجام پذیری تراکنش و صحت ارسال کننده تراکنش را بررسی می‌کنند و پس از تایید آن را به لیست تراکنش‌های بلاک خود اضافه می‌کنند. پس از جمع‌آوری تعداد مشخصی تراکنش (در بیت کوین به اندازه 1 مگابایت) کار اجماع توسط ماینرها شروع می‌شود.

در اثبات کار یک معادله برای هر بلاک در نظر گرفته می‌شود که ماینرها باید با استفاده از دستگاه محاسبانی خود و مصرف انرژی آن را حل کنند. حل این معادله در طی یک فرآیند تکراری انجام می‌شود و هیچ راه دیگری برای آن وجود ندارد. کاربرهایی که توان پردازشی بالاتری دارند شانس بیشتری برای رسیدن به جواب معادله دارند اما با این حال فرآیند رسیدن به پاسخ کاملا تصادفی است و ممکن است کاربران با قدرت پایین زودتر به جواب معادله برسند.

هر کاربری که زودتر معادله را حل کند، جواب خود را به بقیه اعلان می‌کند تا آن‌ها نیز درستی آن را تایید کنند. با تایید اکثریت ماینرها بلاک به بلاک چین اضافه می‌شود و ماینر برنده پاداش از چنس کریپتوکارنسی شبکه به دست می‌آورد. بلاک تولید شده توسط ماینرهای خرابکار توسط اکثریت شبکه مورد قبول قرار نمی‌گیرد و کل هزینه پرداخت شده توسط آن‌ها برای انجام محاسبات از بین می‌رود. به فرآیند حل معادله در الگوریتم اثبات کار استخراج ارز دیجیتال گفته می‌شود زیرا خروجی آن تولید کریپتوکارنسی جدید در شبکه است.

الگوریتم‌های اجماع دیگری نیز در فضای کریپتو کارنسی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها الگوریتم اجماع «اثبات سهام» (Proof of Stake) است. در این الگوریتم به جای فرآیند محاسباتی برای اجماع بر روی تراکنش‌ها از فرآیند قفل کردن توکن‌ها برای تامین امنیت شبکه استفاده می‌شود. به این فرآیند استیکینگ ارز دیجیتال گفته می‌شود که مصرف انرژی کمتر و سرعت بیشتری دارد. پس از پاسخ به سوال الگوریتم اجماع در کریپتوکارنسی چیست در بخش بعدی به بررسی سوال رمزنگاری در کریپتوکارنسی چیست می‌پردازیم.

رمزنگاری در کریپتوکارنسی چیست؟

«رمزنگاری» (Cryptography) علم انتقال اطلاعات به صورت امن در فضای دیجیتال است. در فضای کریپتوکارنسی اطلاعاتی که بین کاربران انتقال داده می‌شود دارای ارزش مادی است و به همین دلیل انتقال امن اطلاعات یکی از اساسی‌ترین ویژگی‌ها به شمار می‌رود. در پاسخ به سوال هدف رمزنگاری در کریپتوکارنسی چیست می‌توان گفت که هدف آن رمزگذاری اطلاعات تراکنش‌ها در مبدا و رمزگشایی آن در مبدا است به شکلی که در طی مسیر هیچ شخص یا سیستم دیگری قادر به رمزگشایی از اطلاعات تراکنش نباشد و هر گونه تغییری در تراکنش توسط کاربرها قابل شناسایی باشد.

رمزنگاری در حالت کلی به دو دسته «رمزنگاری کلید متقارن» (Symmetric key cryptography) و «رمزنگاری کلید نامتقارن» (Asymmetric key cryptography) تقسیم می‌شود. در نوع متقارن کلید رمزگذاری و رمزگشایی یکی است و به همین دلیل شما برای ارسال پیام یا تراکنش به یک کاربر دیگر باید کلید خود را در اختیار او قرار دهید. این روش در شبکه‌های اجتماعی و تامین امنیت اطلاعات در سرورهای متمرکز کاربردی هستند اما برای انتقال کریپتوکارنسی مناسب نیست زیرا کاربران با دسترسی به کلید شما می‌توانند به دارایی‌های شما دسترسی داشته باشند.

در رمزنگاری نامتقارن از «کلید عمومی» (Public Key) برای رمزگذاری اطلاعات و از «کلید خصوصی» (Private Key) برای رمز گشایی استفاده می‌شود. در این حالت، شما با داشتن کلید عمومی هر کاربر می‌توانید به او تراکنش ارسال کنید و تنها کسی که می‌تواند پیام مورد نظر را رمزگشایی کند کاربری است که به کلید خصوصی مرتبط دسترسی دارد. این نوع رمزنگاری در کریپتوکارنسی برای ساخت حساب کاربری کاربران استفاده می‌شود که امکان انتقال ارز دیجیتال و دسترسی به دارایی‌ها به شکل امن را برای آن‌ها ممکن می‌کند.

علاوه بر این دو مورد توابعی به توابع هش نیز در علوم رمزنگاری مطرح هستند که می‌توانند برای هر ورودی به اندازه دلخواه یک خروجی با اندازه ثابت تولید کنند به صورتی که امکان برگشت از خروجی به ورودی وجود نداشته باشد و خروجی ایجاد شده منحصربه‌فرد باشد. در کریپتوکارنسی از هشینگ اطلاعات به عنوان روشی برای اجماع کاربران بر روی اطلاعات درست استفاده می‌شود. در بخش بعد به بررسی کیف پول کریپتوکارنسی چیست می‌پردازیم.

کیف پول کریپتوکارنسی چیست؟

کیف پول کریپتوکارنسی چیست یکی از سوالات متداول کاربران بازار ارزهای دیجیتال است. کیف پول ارز دیجیتال در واقع ابزاری است که با ساخت کلید خصوصی و عمومی برای کاربران امکان اتصال آن‌ها به بلاک چین برای ثبت تراکنش و دریافت رمز ارزها را فراهم می‌کند. برخی از کیف پول‌ها مخصوص یک  بلاک چین هستند اما امروزه اکثر کیف پول‌های معروف مثل تراست ولت از تعداد زیادی بلاک چین و کوین‌ها وتوکن‌های آن‌ها پشتیبانی می‌کنند.

با استفاده از کیف پول کاربران می‌توانند به دارایی‌های خود در بلاک چین دسترسی داشته باشند، آن‌ها را به دیگران ارسال کنند یا از آن‌ها کریپتوکارنسی دریافت کنند. علاوه بر قابلیت‌های عنوان شده امروزه کیف پول‌هایی مثل متامسک امکان خرید و فروش مستقیم ارز دیجیتال و تبدیل مستقیم آن‌ها را به یکدیگر را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. امکانات دیگری مثل استیکینگ کریپتوکارنسی و پشتیبانی از توکن‌های NFT نیز در برخی از کیف پول‌ها وجود دارد.

صرافی کریپتوکارنسی چیست؟

کاربران برای این که بتوانند ارز فیات خود مثل دلار و ریال را به کریپتوکارنسی تبدیل کنند، نیاز دارند به ماینرها و سایر افرادی که کریپتوکارنسی دارند دسترسی داشته باشند. صرافی کریپتوکارنسی در واقع سیستمی است که این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند. کاربران با استفاده از صرافی کریپتوکارنسی می‌توانند به خرید و فروش رمز ارز بپردازند.صرافی کریپتوکارنسی می‌تواند مربوط به یک کشور خاص باشد یا اینکه فعالیت خود را به صورت بین‌المللی دنبال کند. صرافی ارز دیجیتال رابکس یکی از معتبرترین صرافی‌های ایرانی است که از بیش از 300 کریپتوکارنسی پشتیبانی می‌کند.

صرافی غیرمتمرکز کریپتوکارنسی نوع دیگر صرافی است که برای مبادله ارزهای دیجیتال با یکدیگر به صورت غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع صرافی‌ها از استخرهای نقدینگی متشکل از دو یا چند کریپتوکارنسی و الگوریتم‌های بازارساز خودکار تعریف شده به وسیله قرارداد هوشمند برای انجام مبادلات استفاده می‌شود. قرارداد هوشمند کدهای برنامه‌نویس متشکل از عبارت‌های شرطی است که به بلاک چین اضافه شد و به صورت خودکار اجرا می‌شود.

صرافی یونی سواپ و پنکیک سواپ از معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز کریپتوکارنسی هستند. شاید برای شما سوال باشد که اولین کریپتوکارنسی چیست. در بخش بعد به این سوال پاسخ می‌هیم.

آیا بیت کوین اولین کریپتوکارنسی است ؟

در بخش‌های قبل به سوال کریپتوکارنسی چیست پاسخ دادیم و تکنولوژی‌های مرتبط با آن را بررسی کردیم. بسیاری از افراد بیت کوین را اولین رمز ارز ساخته شده می‌دانند اما این تصور صحیحی نیست. «دیوید چام» (David Chaum) استاد دانشگاه کالیفرنیا و برکلی، سال‌ها بر روی رمزنگاری و ساخت پول دیجیتال کار کرد. او در سال 1995 اولین ارز دیجیتال مبتنی بر رمزنگاری با نام «ای کش» (eCash) را معرفی کرد. این ارز دیجیتال با استفاده از رمزنگاری ساخته شد اما همچنان متمرکز بود.

در سیستم ای کش همه داده‌ها بر روی یک سرور نگه داری می‌شد و امکان انجام حملات سایبری و فیزیکی مختلف به سرور، همچنان وجود داشت. هرچند نکات امنیتی تا حد بالایی رعایت شده و نفوذ به این سیستم بسیار سخت بود (مانند آن چیزی که در بانک‌های مختلف دنیا مشاهده می‌کنیم) اما کنترل باز هم در اختیار گروه خاصی قرار داشت که با هرگونه دستکاری می‌توانستند تغییرات جدی ایجاد کنند.

ای کش در زمان خود ایده بسیار نوینی محسوب می‌شد و از حمل مقادیر زیاد اسکناس توسط کاربران جلوگیری می‌کرد. امنیت این سیستم نیز با توجه به استفاده از تکنیک‌های رمزنگاری بالا بود ولی به هر حال این ویژگی‌ها نتوانست عموم کاربران را متقاعد به استفاده از این رمز ارز کند.

پس از ای کش تلاش‌های بسیار زیادی برای ساخت رمز ارز مناسب صورت گرفت که هر یک دارای معایب مختلفی بودند. متخصصان در صدد ساخت رمز ارزی بودند که امنیت بالایی داشته باشد، امکان انجام تراکنش‌های مختلف را فراهم کند و در عین حال متمرکز نباشد. ایجاد بیت کوین در سال 2009 نتیجه این تلاش‌ها بود.

بیت کوین در واقع اولین ارز دیجیتالی بود که علاوه بر داشتن ویژگی‌های پول و تامین امنیت با رمزنگاری، کاملا غیر متمرکز بود. ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین  فرد یا گروهی ناشناس است که پس از بحران مالی 2008 ایده بیت کوین را مطرح نمود و در سال 2009 تکنولوژی آن را پیاده‌سازی کرد. بیت کوین از تکنیک‌های رمزنگاری برای ایجاد حساب‌های کاربری و تامین امنیت انتقال اطلاعات استفاده می‌کند. تکنولوژی بلاک چین و الگوریتم اجماع غیر متمرکز بودن شبکه را تامین می‌کند و مشوق‌های اقتصادی فعالیت درستکارانه کاربران را تضمین می‌نمایند.

امروزه کاربران در سراسر دنیا می‌توانند با خرید بیت کوین از صرافی‌های ارز دیجیتال مختلف، ارزهای فیات خود را به این رمز ارز تبدیل و از آن در امور مختلف مالی استفاده کنند. علاوه بر بیت کوین امکان مشاهده قیمت ترون، تتر و سایر ارزهای دیجیتال معروف و خرید و فروش آن‌ها به صورت عمومی در اکثر کشورهای جهان صورت می‌گیرد. 

پس از بیت کوین، تاریخچه کریپتوکارنسی چیست ؟

در بخش قبل فهمیدیم که اولین کریپتوکارنسی چیست و چرا بیت کوین به عنوان اولین رمز ارز شناخته می‌شود. در این بخش می‌خواهیم به سوال تاریخچه کریپتوکارنسی چیست بپردازیم و در مورد پروژه‌های بعد بیت کوین صحبت کنیم. پس از بیت کوین پروژه‌های مختلفی به وجود آمدند که به طور کلی از هسته بیت کوین استفاده می‌کردند. بسیاری از آن‌ها به طور کلی از بین رفته‌اند. اما برخی پروژه‌های مطرحی که به صورت مستقیم یا با واسطه از بیت کوین استفاده کردند شامل «بیت کوین کش»، «لایت کوین» و «دوج کوین» هستند. به تمامی ارزهای دیجیتال به غیر از بیت کوین آلت کوین نیز گفته می‌شود. 

هر یک از این پروژه‌‌ها بعد از بیت کوین سعی کردند به نحوی کمبودها و مشکلاتی که در این پروژه حس می‌شد وجود دارد را مرتفع کنند. این مدل ذهنی تا چند سال بعد از اختراع بیت کوین وجود داشت تا اینکه اتریوم با ایجاد مفاهیمی جدید به طور کلی انقلابی در ارزهای دیجیتال ایجاد کرد. پس از اتریوم بیشتر تمرکز پروژه‌های جدید مثل ترون بر روی افزایش مقیاس‌پذیری بود. 

جمع‌بندی

در این مقاله مفهوم کریپتوکارنسی چیست و تفاوت آن با ارزهای دیجیتال را بررسی کردیم و مختصری به بررسی تاریخچه رمز ارزهای ایجاد شده پرداختیم. بیت کوین اولین ارز دیجیتال است که به عنوان سیستم پرداخت خود را مطرح کرد اما این به معنی فعالیت تمام کریپتوکارنسی‌ ها در این حوزه نیست. حال که با مفهوم کریپتوکارنسی چیست آشنا شده‌اید، خوب است که کاربرد ارز دیجیتال را هم بدانید.