دیفای چیست ؟ معرفی کامل مفاهیم و کاربردهای Defi

همه ما به صورت روزانه برای پرداخت هزینه کالاهایی که می‌خریم یا خدماتی که دریافت می‌کنیم از کارت‌های بانکی استفاده می‌نماییم. بسیاری از مواقع نیز برای دریافت وام به بانک‌ها مراجعه می‌‌کنیم. همه این‌ها خدمات مالی هستند که توسط نهادی متمرکز ارائه می‌شود. با پدید آمدن ارزهای دیجیتال و رشد روز افزون آن‌، دسته جدیدی از پروژه‌ها در ارزهای دیجیتال به وجود آمد.

«امور مالی غیر متمرکز» (Decentralized Finance | DeFi) یا همان دیفای، به پروژه‌هایی گفته می‌شود که یک خدمت مالی را به صورت غیر متمرکز به کاربران ارائه می‌دهند. در این مقاله در کنار پاسخ به سوال دیفای چیست انواع خدمات پروژه‌های دیفای را بررسی می‌کنیم و پیرامون موقعیت‌های ایجاد شده توسط این پروژه‌ها صحبت خواهیم کرد.

دیفای چیست ؟ 

واژه دیفای اولین بار در آگوست 2018 در یک چت تلگرامی مطرح شد. این چت بین چند توسعه دهنده اتریوم و کارآفرینان حوزه کریپتوکارنسی در جریان بود و در آن نام‌های مختلفی برای این دسته از پروژه‌ها مطرح شد. نام‌های «اپن هرایزن» (Open Horizon)، «لاتیس نتورک» (Lattice Network) و «اپن فایننس پروتکلز» (Open Finance Protocols) رقبای دیفای بودند که پس از رای گیری حذف شدند. اما اولین پروژه دیفای چگونه به وجود آمد؟ 

اگر به مفهوم دیفای توجه کنیم، هر پروژه که خدمتی مالی را به صورت غیر متمرکز ارائه کند را می‌توانیم در دسته دیفای جای دهیم. با این تعریف، باید بیت کوین را اولین پروژه امور مالی غیر متمرکز دانست. بیت کوین به نوعی خدمات پرداخت را می‌تواند به کاربران ارائه دهد. (هر چند امروزه پروژه‌های بسیار بهتری برای این کار وجود دارند و بیت کوین بیشتر نقش ذخیره ارزش را بازی می‌کند) اما نقطه عطف دیفای را می‌توان پروژه «میکر دائو» (Maker DAO)‌ دانست.

این پروژه در دسامبر 2017 معرفی شد. میکر دائو در واقع یک نرم افزار غیر متمرکز بر روی بلاک چین اتریوم است که هر کاربری می‌تواند با وثیقه گذاشتن برخی از رمز ارزها مانند اتریوم، به تناسب وثیقه، رمز ارز «دای» (DAI) صادر کند. توکن دای یک استیبل کوین با ارزش ثابت یک دلار آمریکا است. تا پیش از میکر دائو استیبل کوین‌های زیادی به وجود آمده بودند، اما همه آن‌ها مانند «تتر» (Tether) یا «یو اس دی سی» (USDC) دارای پشتوانه‌های فیزیکی متمرکز بودند.

استیبل کوین با پشتوانه فیزیکی در دیفای چیست ؟ به عنوان مثال، شرکت ایجاد کننده USDC اعلام کرده است که به تعداد توکن‌های ضرب شده در بستر بلاک چین، دلار در حساب‌های بانکی متعلق به این شرکت نگه‌داری می‌شود. ایجاد استیبل کوین دای یک خدمت مالی بود که برای اولین بار به صورت کاملا غیر متمرکز بر روی بلاک چین اتریوم اجرایی شد.

پس از میکر دائو، پروژه‌های زیادی مانند «کامپاند فایننس» (Compound Finance) که یک پروژه «وام دهی» (Lending) است و یا پروژه «یونی سواپ» (Uniswap) به عنوان یک «صرافی غیر متمرکز» (Decentralized Exchange) معرفی شدند. به این صورت سال 2019 میلادی سیل عظیمی از پروژه‌های دیفای هر روزه در ارزهای دیجیتال با کاربردهای جدید به فعالان این حوزه معرفی شد. به طوری که حجم زیادی از پول‌های در جریان بازار ارزهای دیجیتال به سمت این پروژه‌ها روانه شد. در ادامه به سوال نحوه کار دیفای چیست خواهیم پرداخت.

دیفای چگونه کار می‌کند؟

در بخش قبل فهمیدیم که دیفای چیست و تاریخچه شکل‌گیری آن به چه صورت است. امور مالی سنتی به صورت متمرکز اداره می‌شوند. افراد می‌توانند به هر یک از نهادها با توجه به نیاز خود مراجعه کنند. به عنوان مثال، برای دریافت وام به بانک مراجعه نمایند. بانک‌ها نیز برای پرداخت وام جوانب مختلفی مانند اعتبار مشتری و نحوه بازپرداخت اقساط را بررسی و در صورت تایید، با دریافت وثیقه متناسب، وام مشتریان را پرداخت می‌کنند. اما چگونه یک خدمت مالی مانند وام به صورت غیر متمرکز انجام می‌شود؟ چه تضمینی برای بازپرداخت وام وجود دارد؟ یا اینکه چه کسی صلاحیت دریافت وام توسط وام گیرنده را باید تایید کند؟ 

برای آشنایی با نحوه کار پروژه‌های دیفای ابتدا باید با مفهوم «قرارداد هوشمند» (Smart Contract) آشنا شویم. قرارداد هوشمند را می‌توان برنامه‌ای سبک با کدهای برنامه نویسی دانست که بر روی برخی بلاک چین‌ها می‌توان راه‌اندازی کرد. در قرارداد هوشمند دستورات مختلفی برنامه ریزی می‌گردد تا کاربران با ارسال هر یک از این دستورات به اسمارت کانترکت، پاسخ متناسبی دریافت کنند. در ادامه برای پاسخ به سوال نحوه کار پروژه‌های دیفای چیست از یک پروژه دیفای وام دهی استفاده می‌کنیم اما باید توجه داشت مفاهیم و نحوه عملکرد همه پروژه‌ها به همین صورت است.

یک پلتفرم دیفای برای وام دهی را تصور کنید. این  پلتفرم در واقع یک قرارداد هوشمند است. یک پلتفرم وام دهی دارای قسمت‌های مختلف است که در قرارداد هوشمند مطابق هر قسمت، مواردی باید در آن رعایت شود. مطابق قوانین هر بخش، کدهای برنامه نویسی قرارداد هوشمند قرار می‌گیرد. بخشی از یک قرارداد هوشمند برای وام دهی برای کاربرانی که مایل هستند دارایی خود را در پروتکل وام دهی قفل کنند در نظر گرفته شده است. کاربر، ارز دیجیتال خود را در اختیار قرارداد هوشمند قرار می‌دهد و به ازای آن در مدت زمان مشخص سود به او پرداخت می‌شود.

قسمت دیگری از قرارداد هوشمند به وام دهی تعلق دارد. در این قسمت کاربران میزان وام مورد نظر خود را اعلام می‌کنند. مثلا اگر کاربر قصد دریافت 500 تتر به صورت وام دارد، باید تعدادی توکن ارز دیجیتال با ارزش بیشتری برای قرارداد هوشمند ارسال کند. در زمان تسویه وام نیز این اتفاق برعکس انجام می‌شود و وام گیرنده وام گرفته شده را به همراه سود را پرداخت می‌کند.

وثیقه پس از تسویه وام آزاد و توسط قرارداد هوشمند به کیف پول ارز دیجیتال کاربر ارسال می‌گردد. سود وامی که وام گیرندگان پرداخت می‌کنند به تامین کنندگان نقدینگی تعلق می‌گیرد. توجه داشته باشید که تمامی این فعالیت‌ها به صورت خودکار توسط قرارداد هوشمند مدیریت می‌شود. مانند مثال بالا، همه پروتکل‌های دیفای سازوکاری برنامه ریزی شده و خودکار، با استفاده از قراردادهای هوشمند دارند. در ادامه خواهیم فهمید که کاربرد دیفای چیست و چه پروژه‌هایی در این حوزه فعال هستند. 

کاربرد دیفای چیست ؟

امروزه پروژه‌های مختلف در حوزه دیفای،‌ خدمات مالی متنوعی را به صورت غیر متمرکز به فعالان ارائه می‌دهد. خدماتی همچون وام دهی، انجام معاملات، صدور استیبل کوین‌ها، ییلد فارمینگ و خدمات بیمه از اصلی‌ترین کاربردهای دیفای هستند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین کاربردهای دیفای می‌پردازیم

وام دهی در دیفای چیست ؟

در بخش دیفای چیست گفتیم که یکی از اصلی‌ترین کاربردهای دیفای مربوط به وام‌دهی است. وام دهی به صورت غیر متمرکز یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین خدمات پروژه‌های دیفای است که از همان ابتدا به آن توجه بسیار زیادی شد. تصور کنید تریدری با توجه به تحلیل‌های خود به این نتیجه می‌رسد که قیمت رمز ارز اتر (ETH) (کوین شبکه اتریوم)، در بلند مدت صعودی خواهد بود، اما او با سرمایه خود روزانه در حال ترید ارزهای دیجیتال است.

در چنین شرایطی کاربر می‌تواند اتر خریداری کند و سپس در یک پلتفرم وام دهی دیفای اتر هایش را به عنوان وثیقه برای دریافت وام قرار دهد. حال با ارزهای دیجیتالی که به عنوان وام دریافت کرده است به معامله بپردازد. در این صورت هم رمز ارز اتر نگهداری می‌کند و هم می‌تواند از ترید روزانه خود کسب سود کند.

مبادلات غیر متمرکز در دیفای چیست ؟

یک پاسخ دیگر به سوال کاربرد دیفای چیست مبادلات غیرمتمرکز در صرافی‌های بلاک چینی است. کاربران در این صرافی‌ها بدون نظارت هیچ نهاد متمرکزی می‌توانند با اتصال انواع کیف پول ارز دیجیتال خود به پلتفرم، رمز ارز معامله کنند. در ابتدای پیداش این نوع از صرافی‌ها به دلیل حجم مبادلات پایین، معامله‌گران رغبتی برای استفاده از آن‌ها نشان نمی‌دادند اما به مرور کاربران آن‌ها زیاد شد. اکنون حجم مبادلات در برخی از صرافی‌های غیر متمرکز از بسیاری از صرافی‌های متمرکز نیز پیشی گرفته است. 

همه کاربران بدون توجه به هر شرایطی می‌توانند از این نوع صرافی‌ها استفاده کنند که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع صرافی‌ها به شمار می‌رود. آرمانی که بسیاری از پروژه‌های ارزهای دیجیتال با امید به ایجاد چنین خدماتی شکل گرفته‌اند. کارمزد بالا، یکی از نقاط ضعفی صرافی‌های غیر متمرکز در مقابل رقبای متمرکز محسوب می‌شود.

علاوه بر کارمزد بالاتر، تراکنش‌ها در صرافی‌ها مستقیما بر روی بلاک چین شبکه انجام می‌شود، در نتیجه کاربران باید علاوه بر کارمزد صرافی، کارمزد شبکه را برای ثبت معامله پرداخت کنند. این موضوع برای شبکه‌هایی مانند اتریوم که شبکه‌هایی با کارمزد بالا هستند بسیار بیشتر مورد توجه است. به این دلیل، همچنان صرافی‌های غیر متمرکز برای معاملات روزانه و خرد چندان مورد پسند فعالان حوزه ارزهای دیجیتال نیست.

پروژه‌های بیمه در دیفای چیست ؟

یکی دیگر از کاربردهای امور مالی غیر متمرکز بیمه است. اکنون خدمات متنوع بیمه توسط پروژه‌های مختلف به کاربران قابل ارائه است. برخی پروژه‌ها هدف خود را بر روی بیمه خطرات ناشی از استفاده از قراردادهای هوشمند قرار داده‌اند. برخی دیگر نیز بیشتر به بیمه سرمایه گذاری پرداخته‌اند. به این صورت به نوعی خدمات توزیع ریسک را به کاربران خود ارائه می‌دهند. مانند سازمان‌های بیمه‌ای متمرکز، این پروژه‌ها تعهدات بیمه‌ای خود را به صورت شفاف به مشتریان اعلام و حق بیمه دریافتی را اعلام می‌کنند.

کاربران می‌توانند در صورت تمایل اقدام به خرید حق بیمه کنند. برخی کاربران نیز برای کسب درآمد به عنوان بیمه گذار با پروتکل همکاری می‌کنند. این دسته از کاربران نقدینگی لازم را برای پروتکل تامین می‌نمایند و با توجه به سرمایه آورده مقداری از حق بیمه کاربران بیمه شونده، به عنوان پاداش به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

مفهوم ییلد فارمینگ در دیفای چیست ؟

«ییلد فارمینگ» (Yield Farming) که به آن «کشت سود» نیز می‌گویند، یک پاسخ دیگر به سوال کاربرد دیفای چیست و یک خدمت بزرگ به سرمایه‌گذارن امور مالی است. همان طور که در بخش وام‌دهی در دیفای چیست گفته شد،‌ بسیاری از پروژه‌های دیفای مانند پلتفرم‌های وام دهی یا صرافی‌های غیر متمرکز به کاربرانی که نقدینگی این پروژ‌‌ها را برای ارائه خدمات تامین کنند، پاداش می‌دهند.

اما بیشترین پاداش را کدام پروژه دیفای می‌دهد؟ این سوالی بود که همیشه تامین کنندگان نقدینگی از خود می‌پرسیدند. به دلیل تعداد پروژه‌ها و شبکه‌های بسیار زیاد پاسخ به این سوال سخت بود. بخصوص اینکه در هر لحظه جواب این سوال می‌تواند تغییر کند. پروژه‌های ییلد فارمینگ برای پاسخ به این سوال و کسب بهره‌وری حداکثری به وجود آمدند.

در پروژه‌های ییلد فارمینگ کاربر فقط سرمایه خود را در اختیار پروژه قرار می‌دهد. پروژه با توجه به الگوریتم‌هایی که در قرارداد هوشمند آن در نظر گرفته شده است به جستجوی بهترین پروژه برای کسب سود می‌پردازد. این جستجو به صورت مداوم در پلتفرم انجام می‌شود تا در صورت تغییر شرایط پلتفرم ییلد فارمینگ سرمایه کاربر را جا به جا کند. پروژه‌های ییلد فارمینگ به سرعت در بین کاربران ارزهای دیجیتال به محبوبیت بالایی رسیدند و اکنون نیز به عنوان یکی از خدمات محبوب حوزه دیفای محسوب می‌شوند.

کاربرد استیبل کوین‌ها در دیفای چیست ؟

«استیبل کوین‌ها» (Stablecoins) ارزهای دیجیتال با ارزشی همواره ثابت هستند. استیبل کوین با پشتوانه متمرکز، اولین نوع از استیبل کوین‌ها محسوب می‌شوند. روش کار این نوع از پروژه‌ها بسیار ساده است. به عنوان مثال، یک شرکت مشخص در حساب‌های بانکی خود مقدار قابل توجهی دلار واریز و به همان مقدار توکن بر روی بلاک چین صادر می‌کند. این شرکت اعلام می‌کند پشتوانه توکن‌های موجود بر روی بلاک چین، دلارهای موجود در بانک هستند و برای اطمینان از صحت عملکرد خود یک نهاد دولتی نیز بر کار این شرکت نظارت دارد. شرکت‌ ناظر نیز به صورت منظم گزارش عملکرد منتشر می‌کند. رمز ارز USDC از جمله این استیبل کوین‌ها است.

همان طور که مشاهده کردید این نوع از استیبل کوین‌ها هر چند توکنی بر بستری غیر متمرکز هستند اما ساختاری متمرکز دارند. پس از مدتی پروژه‌هایی در دیفای به وجود آمدند که استیبل کوین با ساختاری کاملا غیر متمرکز صادر کردند. در این پروژه‌ها، کاربران با ارائه وثیقه مناسب که آن نیز در بستر بلاک چین و به صورت ارزهای دیجیتال انجام می‌شد، می‌توانستند استیبل کوین صادر و استفاده کنند. به این صورت صدور انواع استیبل کوین با ويژگی‌های مختلف دیگر خدمت مالی بود که به صورت غیر متمرکز قابل انجام شد.

ابزارهای مشتقه در دریفای چیست ؟ 

پروژه‌های «مشتقات مالی» (Defi Derivatives) اکنون به صورت غیر متمرکز برای کاربران ارزهای دیجیتال در دسترس است. ارزش پروژه‌های مشتقات مالی (همان‌طور که نام آن‌ها پیداست) از دارایی دیگری مشتق شده است. در پروژه‌های مشتقات مالی کاربران می‌توانند توکن‌هایی صادر کنند که ارزش آن‌ها از دارایی دیگری مشتق می‌شود. این نوع از پروژه‌ها بازارهایی مانند فیوچر و آپشن که بسیاری از صرافی‌ها دارا هستند را به صورت توکن صادر می‌کنند.

به این صورت کاربر می‌تواند با خرید یک توکن مشتقه در صورت کم یا زیاد شدن قیمت دارایی اصلی سود یا ضرر کند. دسته دیگری از این پروژه‌ها نیز به صدور توکن‌ مشتق شده از دارایی‌های فیزیکی می‌پردازند. همه این خدمات با استفاده از قراردادهای هوشمند، کاملا خودکار و غیر متمرکز صورت می‌گیرد.

دیفای در کدام بلاک چین‌ها وجود دارد؟

به صورت کلی هر بلاک چینی که امکان ایجاد قرارداد هوشمند بر روی آن وجود داشته باشد را می‌توان بستری برای ایجاد پروژه‌های مختلف دیفای دانست. البته برخی از بلاک چین‌ها بین کاربران و توسعه دهندگان از محبوبیت بیشتری برای ایجاد این پروژه‌ها برخوردار هستند. اصلی‌ترین بلاک چین‌های میزبان دیفای به ترتیب محبوبیت: بلاک چین «اتریوم»، بلاک چین «بایننس اسمارت چین»، بلاک چین «ترون»، بلاک چین «اولانچ»، بلاک چین «سولانا» و بلاک چین «پلی گان» هستند.

دیفای بر روی اتریوم

اتریوم اولین پروژه‌ای بود که مفهوم قراردادهای هوشمند و نرم‌افزارهای غیر متمرکز را وارد ارزهای دیجیتال کرد. این پروژه هدف خود را ایجاد یک کامپیوتر غیر متمرکز در دنیا اعلام نمود. اکنون می‌توان شبکه بلاک چین اتریوم را به عنوان بزرگترین خانه دیفای دانست. بسیاری از پروژه‌های بزرگ دیفای بر روی این شبکه ایجاد شدند.

این بلاک چین با مشکلاتی همچون سرعت پایین و هزینه‌ بالای تراکنش‌ها روبه رو است اما همچنان اکثر پروژه‌های دیفای بر بستر این بلاک چین اجرا می‌شوند. البته برخی از پروژه‌های دیفای نیز هستند که بر بستر چند شبکه بلاک چین مختلف اجرا شده‌اند تا پاسخگوی نیاز کاربران در بلاک چین‌های مختلف باشند. در ادامه به برخی از مطرح‌ترین پروژه‌های دیفای بر روی بلاک چین اتریوم خواهیم پرداخت.

یونی سواپ،‌ صرافی غیر متمرکز

یونی سواپ بزرگترین صرافی غیر متمرکز در پروژه‌های دیفای است. این پلتفرم، اولین صرافی ارز دیجیتال بود که از بازار ساز خودکار (Automated Market Maker) برای انجام معاملات رمز ارزها بین کاربران استفاده کرد. بازار ساز خودکار مدلی برای انجام معاملات است که قیمت ارزهای دیجیتال توسط الگوریتمی در پلتفرم پروژه تعیین می‌شود.

مدل دیگری که بیشتر مرسوم است، دفتر سفارش بوده که در آن قیمت و حجم معامله توسط کاربران تعیین می‌شود. در صرافی غیر متمرکز یونی سواپ، بازار ساز خودکار جایگزین مدل دفتر سفارشات شد. پس از این پروژه بسیاری از صرافی‌های غیر متمرکز ارز دیجیتال از بازار ساز خودکار با الگوریتم‌های متفاوت در پروژه خود استفاده کردند. 

با توجه به اینکه قدمت صرافی‌های متمرکز ارزهای دیجیتال بسیار بیشتر است و بسیاری از کاربران استفاده از این نوع صرافی‌ها را ترجیح می‌دهند، حجم معاملات در صرافی‌های متمرکز بسیار بالاتر از صرافی‌های غیر متمرکز است. یونی سواپ به تازگی توانسته با جذب کاربران بیشتر از برخی صرافی‌های متمرکز حجم معاملات بیشتری را ثبت کند. از نظر بسیاری از متخصصان این مسئله، نشان دهنده چشم انداز صعودی امور مالی غیر متمرکز است.

آوه، وام دهی دیفای

پروژه آوه یکی از بزرگترین پلتفرم‌های وام دهی بر روی شبکه اتریوم محسوب می‌شود. کاربران می‌توانند با مراجعه به این پلتفرم و وثیقه گذاشتن ارز دیجیتال خود، به نسبت وثیقه، رمز ارز دریافت کنند. کاربرانی نیز ارز دیجیتال خود را در آوه قفل می‌کنند تا نقدینگی لازم برای وام دهی‌های این پروژه به دیگر کاربران فراهم کنند. این تامین کنندگان نقدینگی، سودی با توجه به سرمایه خود از پلتفرم دریافت می‌کنند.

«فلش لون» (Flash Loan) یا «وام سریع» یکی از ویژگی‌های متمایز آوه است. آوه برای اولین بار این مفهوم را به دنیای ارزهای دیجیتال اضافه کرد. عدم نیاز به وثیقه، ویژگی اصلی وام‌های سریع محسوب می‌شوند. کاربران با دریافت این وام‌ها می‌بایست تراکنش خود را انجام دهند و به سرعت آن را تسویه کنند. برای استفاده از این وام‌ها نیاز به دانش فنی بالایی در برنامه نویسی است. به همین دلیل افرادی که به صورت تخصصی در ارزهای دیجیتال هستند می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.

یرن فایننس

«یرن فایننس» (Yearn finance) یکی دیگر از پروژه‌های مطرحی است که بر روی بلاک چین اتریوم اجرا شد. این پروژه مفهوم ییلد فارمینگ را به ارزهای دیجیتال اضافه کرد. ییلد فارمینگ مفهومی است که با استفاده از آن کاربران می‌توانند با قفل کردن سرمایه خود در پروژه‌های مختلف کسب سود کنند. الگوریتم یرن فایننس با بررسی سودآوری پروژه‌های مختلف، سرمایه را برای کسب بیشترین میزان سود آوری جا به جا می‌کند.

دیفای بر روی بلاک چین ترون

ترون یکی دیگر از بلاک چین‌هایی است که از قراردادهای هوشمند بر روی شبکه خود پشتیبانی می‌کند. پروژه‌های مختلفی در حوزه امور مالی غیر متمرکز بر روی این شبکه اجرا شده است. در شبکه اتریوم، پروژه‌های دیفای توسط گرو‌ه‌های مختلف توسعه دهنده ایجاد شده‌اند اما در بلاک چین ترون بیشتر پروژ‌ه‌های اصلی دیفای بر روی شبکه ترون توسط توسعه دهندگان بلاک چین ترون انجام شده است.

شبکه ترون دو استاندارد توکن بر بستر خود را پشتیبانی می‌کند. استانداردهای TRC-10 و TRC-20 دو استاندارد اصلی این شبکه هستند. استاندارد TRC-10 تنها برای خدمات پرداخت مورد  استفاده قرار می‌گیرد. هزینه پایین تراکنش‌ها نسبت به استاندارد توکن TRC-20 ویژگی اصلی این استاندارد محسوب می‌شود. توکن‌ها با استاندارد TRC-20 بر روی شبکه ترون قابلیت تعامل با قراردادهای هوشمند را دارا هستند، در نتیجه در پلتفرم‌های دیفای شبکه ترون فقط توکن‌ها با استاندارد TRC-20 مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جاست لند دائو

جاست لند دائو (Just lend DAO) را می‌توان بزرگترین پلتفرم وام دهی بر روی شبکه ترون دانست. این پروژه از بسیاری از توکن‌های موجود بر روی شبکه ترون پشتیبانی می‌کند. کاربران می‌توانند به عنوان تامین کننده نقدینگی یا وام گیرنده از این پلتفرم استفاده کنند. این پلتفرم یک دائو (Decentralized Autonomous Organization) یا سازمان مستقل غیر متمرکز است. در سازمان‌های مستقل غیر متمرکز تمامی تصمیمات برای پلتفرم نیز به صورت غیر متمرکز و توسط کاربران گرفته می‌شود. هر کاربر به تناسب رمز ارز «حاکمیتی» (Governance) تعلق می‌گیرد. رمز ارز JST، توکن حاکمیتی این پروژه است.

سان سواپ

صرافی ارز دیجیتال سان سواپ، یک صرافی غیر متمرکز بر روی بلاک چین ترون، که توسط تیم توسعه دهنده شبکه ترون ساخته شده است. این پروتکل نیز توسط تیم توسعه دهنده شبکه ترون انجام گرفته شده‌ است. در این صرافی کاربران می‌توانند بدون نیاز به احراز هویت و با اتصال مستقیم کیف پول خود به صرافی به مبادله ارزهای دیجیتال بپردازند. با توجه به اینکه هزینه تراکنش‌ها در شبکه ترون نسبت به اتریوم بسیار پایین‌تر است، کاربران در هر معامله کارمزد بسیار کمتری نیز پرداخت می‌کنند. 

دیفای در بلاک چین بایننس اسمارت چین

بایننس اسمارت چین به عنوان یکی از بلاک چین هایی که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند، توانسته است محبوبیت بسیار بالایی را در بین کاربران ارزهای دیجیتال به دست آورد. یکی از مزیت‌های توسعه پروژه بر روی بلاک چین بایننس اسمارت چین، وجود تشابه‌های فنی بسیار زیاد با بلاک چین اتریوم است. این ویژگی بایننس اسمارت چین باعث می‌شود توسعه دهندگانی که تجربه موفقی از اجرای پروژه‌ها بر روی اتریوم دارند، به راحتی پروژ‌ه‌های خود را بر روی شبکه بایننس اسمارت چین نیز اجرا کنند.

از نظر حجم گردش مالی در پروژه‌های دیفای، این شبکه پس از اتریوم جایگاه دوم را دارا است. در ادامه به چند پروژه مطرح دیفای که بر روی بلاک چین بایننس اسمارت چین فعال هستند،‌ می‌پردازیم.

پنکیک سواپ، صرافی غیر متمرکز

پنکیک سواپ (Pancake Swap) بزرگترین صرافی غیر متمرکز بر روی شبکه بایننس اسمارت چین است. این پروژه در سپتامبر 2020 توسط گروهی ناشناس راه‌اندازی شد. رمز ارز این پروژه ارز دیجیتال CAKE است. پنکیک سواپ از ابتدا خود را پلتفرمی فراتر از یک صرافی غیر متمرکز معرفی کرد. یکی از ویژگی‌های جالب در صرافی پنکیک سواپ، قرعه کشی است. هر شش ساعت یکبار در پنکیک سواپ یک قرعه کشی بین کاربران انجام می‌شود.

 در این صرافی امکان عرضه اولیه فارمینگ (Initial Farm Offering | IFO) وجود دارد. با استفاده از این قابلیت هر کسی می‌تواند توکن پروژه خود را بر روی پلتفرم صرافی برای فروش ارائه کند. برای راه اندازی عرضه اولیه بر روی این پلتفرم باید اطلاعات دقیقی پیرامون پروژه راه اندازی شده ارائه کرد. در صورتی که این اطلاعات مورد تایید افراد فعال در پلتفرم پنکیک سواپ قرار بگیرد،‌ اجازه شروع عرضه به کاربر داده می‌شود. در بستر این پلتفرم امکان معامله توکن‌های بی مانند (NFT) نیز وجود دارد.

پروژه وام دهی ونوس در بایننس اسمارت چین

«پلتفرم ونوس» (Venus)‌، بزرگترین پروژه وام دهی بر روی بلاک چین بایننس اسمارت چین است. پروژه ونوس یک دائو یا سازمان مستقل غیر متمرکز (Decentralized Autonomous Organization) محسوب می‌شود. به این معنی که دارندگان رمز ارز XVS (توکن اختصاصی این پروژه)، حق رای برای تصمیم گیری‌ در این پروژه دارند. پروژه ونوس استیبل کوین VAI را نیز دارد. کاربران در ونوس می‌توانند با ارسال ارز دیجیتال به عنوان پشتوانه، استیبل کوین VAI ضرب کنند.

نسبت وثیقه لازم برای ضرب این توکن 200درصد است. به عنوان مثال، اگر کاربر تعدادی رمز ارز BNB به ارزش ده هزار دلار برای ونوس ارسال کند، پنج هزار دلار استیبل کوین VAI برای او صادر و ارسال خواهد شد. کاربر هر زمان که بخواهد می‌تواند استیبل کوین‌ها را ارسال کند و مبلغ وثیقه را دریافت کند.

مزایای دیفای چیست ؟

دیفای دارای مزایای مختلفی است که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• عدم وجود خطای انسانی: در پلتفرم‌های دیفای تمامی خدمات از قبل برنامه ریزی شده و به صورت خودکار انجام می‌شود، در نتیجه امکان رخداد خطای انسانی در این پروژه‌ها وجود ندارد.
• دسترسی بدون محدودیت: برخلاف امور مالی متمرکز که از جهت مکان و زمان دارای محدودیت‌های بسیار زیادی است، در دیفای کاربران در هر زمان و بدون توجه به اینکه ساکن چه کشوری هستند به خدمات یکسان مالی دسترسی دارند.
• عدم نیاز به احراز هویت: در پروژ‌ه‌های دیفای نیازی به احراز هویت وجود ندارد و تمامی فعالیت‌ها به صورت ناشناس انجام می‌شود.

معایب دیفای چیست ؟

مانند هر پدیده دیگری، دیفای علیرغم مزایای بسیاری که برای کاربران به همراه دارد، معایبی نیز دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

• مشکلات قراردادهای هوشمند: با همه تمهیداتی که در پروژه‌های دیفای انجام می‌شود اما باز هم گاهی شاهد وجود مشکلاتی در قراردادهای هوشمند این پروژه‌ها هستیم. گاهی این مشکلات به از دست رفتن سرمایه برخی کاربران منجر می‌شود.
• وابستگی به بلاک چین میزبان: عملکرد پروژه‌های دیفای و ارائه خدمات آن‌ها بسیار تحت تاثیر بلاک چین میزبان این پلتفرم‌ها است. سرعت پایین یا گران بودن کارمزد تراکنش‌ها در بلاک چین میزبان تاثیر مستقیم بر سرعت و هزینه خدمات در پروژه دیفای می‌گذارد.
• نقدینگی پایین: با همه رشدهایی که صنعت امور مالی غیر متمرکز تاکنون شاهد آن بوده است اما همچنان نقدینگی در گردش آن بسیار پایین‌ به نظر می‌رسد تا همه فعالان حوزه‌های اقتصادی به آن روی آورند.

دیفای 2 چیست؟

در بخش‌های قبلی به طور کامل فهمیدیم که دیفای چیست و چه کاربردهایی دارد در این بخحش می‌خواهیم به بررسی دیفای 2 بپردازیم. به پروژ‌ه‌هایی در ارزهای دیجیتال که خدمتی در امور مالی به صورت غیر متمرکز ارائه می‌دهند، دیفای می‌گویند. در واقع دیفای یک مفهوم است. دیفای 2 (Defi 2.0) نیز به نسل جدیدی از پروژه‌های دیفای گفته می‌شود. پروژه‌های دیفای 2.0 را می‌توان تکمیل کننده پروژه‌های دیفای دانست. این پروژ‌ه‌ها سعی دارند مشکلاتی که در پروژه‌های اولیه دیفای وجود داشت را مرتفع کنند.

با اینکه طی سال‌های اخیر حوزه دیفای رشد خیره کننده‌ای را تجربه کرد اما همچنان میزان نقدینگی موجود در دیفای نسبت به امور مالی متمرکز بسیار ناچیز است. کسب سهم بیشتری از مراودات مالی در دنیا، یکی از اهداف اصلی پروژ‌ه‌های دیفای دو، محسوب می‌شود. این پروژه‌ها با سعی در ارائه خدماتی بهتر و در دسترس‌تر این هدف را دنبال می‌کنند.

بازار هدف پروژه‌های دیفای 2 یکی دیگر از تمایزات اصلی این پلتفرم‌ها است. در حالی که پروژه‌های دیفای سعی در ارائه خدمات به کاربران خرد را داشت. در بسیاری از پروژه‌های دیفای دو شاهد ارائه خدمات به کسب و کارها و سعی در ایجاد ارتباط بین کسب کارهای مختلف هستیم. مدلی که به اصطلاح B2B (Business 2 Business نامیده می‌شود.

روش سرمایه گذاری در دیفای چیست ؟

همانطور که پیش‌تر در این مقاله اشاره شد، کاربران می‌تواند در پروژه‌های دیفای سرمایه‌گذاری کنند. عمده پروژه‌های دیفای نیازمند نقدینگی برای ارائه خدمت به کاربران هستند. علاقمندان به سرمایه‌گذاری می‌توانند با تامین نقدینگی این پروژه‌ها سود دریافت کنند. البته باید کاربران به این نکته توجه داشته باشند، ارزش سرمایه آن‌ها با نوسانات بازار امکان دارد دستخوش تغییر شود.

هرچند بسیاری از پروژ‌‌ه‌های دیفای سعی دارند این مورد را با بیمه سرمایه‌ها تا حدی پوشش دهند. در واقع این پروژه‌ها سعی در تقسیم ریسک بین کاربران دارند. شاید اقدام کم ریسک‌تر، تامین نقدینگی پروژه‌ها به صورت استیبل کوین باشد. تامین کنندگان نقدینگی باید به این نکته توجه داشته باشند که بروز مشکل در قرارداد هوشمند پروژه، یکی از مواردی است که همیشه سرمایه تامین کنندگان نقدینگی در پلتفرم‌های مختلف دیفای را تهدید می‌کند. وجود یک خطا در کدهای برنامه نویسی قرارداد هوشمند امکان دارد به از دست رفتن سرمایه کاربران منجر شود.

هرچند در پروژه‌های دیفای چنین اتفاقی بارها رخ داده است اما به نسبت قراردادهای هوشمندی که وجود دارد،  تعداد بسیار کمی محسوب می‌شوند. تقسیم سرمایه در پلتفرم‌های مختلف، یکی از راه‌هایی که تامین کنندگان نقدینگی برای حل این مشکل انتخاب می‌کنند. با این کار تامین کنندگان نقدینگی همه تخم مرغ‌های خود را در یک سبد قرار نمی‌دهند.

لیست ارزهای دیجیتال دیفای

صنعت دیفای یا امور مالی غیر متمرکز، صنعتی در حال رشد محسوب می‌شود. این حوزه در سال‌ها اخیر رشدهای قابل توجهی را تجربه کرده است. پروژه‌های بسیار زیادی با خدمات متنوع در بلاک چین‌های مختلف راه‌اندازی شده‌اند. هر یک از این پروژه‌ها یک یا چند توکن را به بازار ارزهای دیجیتال معرفی کرده‌اند. در ادامه لیستی مطرح‌ترین ارزهای دیجیتال دیفای برای آشنایی بیشتر آورده‌ایم.

ارزش کل قفل شده در دیفای چیست؟

یکی از مفاهیم کلیدی در پروژه‌های دیفای، ارزش کل قفل شده (Total Value Liquidity | TVL) است. در هر فعالیت مالی وجود نقدینگی یکی از پارامترهای اصلی محسوب می‌شود. در امور مالی غیر متمرکز نیز تامین مالی کافی برای ارائه خدمات امری مهم است. به مجموع تمام دارایی‌هایی که در یک پلتفرم دیفای قفل شده است، ارزش کل قفل شده می‌گویند.

یکی از پارامترهایی که کاربران می‌توانند برای سنجش اعتبار یک پروژه دیفای از آن استفاده کنند، ارزش کل قفل شده است. ارزش کل قفل شده، بیشتر به معنای اعتبار بیشتر آن پروژه در بین فعالان ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود. البته سرمایه‌گذاران باید توجه داشته باشند که هرگز یک پارامتر برای بررسی یک پروژه دیفای کافی نیست و باید به دیگر پارامترها نیز توجه کنند. کاربران برای بررسی ارزش هر پروژه می‌توانند از سایت‌هایی مانند Defillama.com استفاده کنند.

جمع بندی

امور مالی غیر متمرکز در سال‌های گذشته توانست توجهات بسیاری به خود جلب کند. پروژه‌های بسیار زیادی در حوزه دیفای معرفی شدند و بسیاری از این پروژ‌ه‌ها رشد خوبی را تجربه کردند. البته همچنان دیفای نسبت به امور مالی سنتی حجم بسیار کمی به خود از جهت ارزش اختصاص داده است. به این دلیل در صورتی که فعالان این حوزه بتوانند مسائل موجود را حل کنند، احتمالا رشدهای بسیار  بیشتری را دیفای تجربه خواهد کرد.

در این مقاله سوالاتی همچون دیفای چیست، کاربرد دیفای چیست و ارزش کل قفل شده در دیفای چیست مورد بررسی قرار گرفتند و در کنار آن بسیاری از پروژه‌های معروف دیفای و دیفای 2 در حوزه‌های مختلف فعالیت معرفی شدند. معرفی مهم‌ترین ارزهای دیجیتال دیفای در بلاک چین‌های معروف بخش مهم دیگر این مقاله بود.