عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال و فاکتور تعیین قیمت بیت کوین

سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال با سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی سنتی متفاوت است. به عنوان مثال، شما با خرید سهام شرکت‌های بورسی در سود یا زیان شرکت سهیم می‌شوید و انتظار دارید با سود شرکت، ارزش سهام نیز افزایش یافته و شما سود کسب کنید. در بازار ارزهای دیجیتال اما شرکتی وجود ندارد که شما تغییر قیمت ارز دیجیتال را به سود آن نسبت دهید. در این مقاله به بررسی مهمترین عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال بخصوص بیت کوین می‌پردازیم.

بیت کوین و ارزهای دیجیتال

بشر برای ینکه بتواند معاملات خود را به شکل راحت‌تری انجام دهد ابزار پول را ایجاد کرد. در گذشته از ابزارهای مختلفی به عنوان پول استفاده می‌شد که خروجی نهایی انتخاب فلزات ارزشمندی مثل طلا و نقره به عنوان پول بود. این فلزات کمیاب بوده و ماندگاری بالایی دارند و برای تولید آن‌ها نیز هزینه بالایی پرداخت می‌شود. در حال حاضر نیز به دلیل همین ویژگی‌ها طلا و نقره همچنان به عنوان دارایی‌های ارزشمند شناخته می‌شوند اما برای مراودات روزمره از پول کاغذی و دولتی که با ارز فیات شناخته می‌شود استفاده می‌‌شود.

پول فیات یا دولتی در واقع پولی است که پشتوانه طلا یا نقره و سایر دارایی‌های فیزیکی را ندارد بلکه به پشتوانه دولت‌ها ایجاد می‌شود. تولید این پول و تایید تراکنش‌های آن در سیستم مالی برعهده دولت است و عملا افراد عادی هیچ مشارکتی در تولید و انتقال آن ندارند. همین مساله باعث شده است که دولت‌ها با دستکاری مقدار پول موجود سیاست‌های خود را اعمال کنند که در بسیاری از مواقع می‌تواند به ضرر مالکان پول باشد.

بیت کوین و سیستم بلاک چین آن به طور خاص برای مبارزه با این سیستم مالی ایجاد شد. در واقع بیت کوین چیزی به جز ثبت داده در یک دفتر کل توزیع شده میان افراد از سراسر جهان نیست اما برای تولید همین داده کاربران نیاز دارند که انرژی بالایی مصرف کنند و انتقال آن نیز منوط به ثبت تراکنش در شبکه‌ای همتا به همتا از کاربران سراسر دنیا است.

با این توضیحات می‌توان بیت کوین را به عنوان پول و سیستم مالی جدید در نظر گرفت و عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال را بر پایه مقایسه آن با پول فیات بررسی کرد. در حال حاضر به دلیل ویژگی‌های بیت کوین نگاه عموم به آن بیشتر شبیه طلا است و ارزشگذاری آن نیز براساس آن انجام می‌شود و سایر ارزهای دیجیتال نیز به جای اینکه به عنوان پول عمومی در نظر گرفته شوند بیشتر به عنوان سهام شرکت‌های ثبت نشده در حوزه‌های پیشرو در نظر گرفته می‌شوند. با در نظر داشتن این توضیحاتن در ادامه به بررسی عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال می‌پردازیم.

عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال

همانطور که در بخش قبلی بررسی کردیم نوع نگاه ما به بیت کوین و ارزهای دیجیتال می‌تواند در بررسی عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال اثرگذار باشد. بیت کوین در حال حاضر هم به عنوان ابزار ذخیره ارزش مثل طلا و هم به عنوان پول و سیستم مالی غیرمتمرکز و سریع طرفدارانی از سراسر دنیا دارد و مجموعه‌ای از این اعتقادات و دیدگاه‌ها عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال بیت کوین را شکل می‌دهد. به طور کلی اصلی‌ترین عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال شامل موارد زیر است.

• عرضه
• تقاضا
• هزینه تولید
• کاربردهای تعریف شده
• رقیب‌ها
• چهارچوب‌های قانونی
• پوشش رسانه‌ای

در ادامه مقاله به بررسی جزئی این عوامل می‌پردازیم. اما پیش از ورود به این مباح لازم است ذکر کنیم که تمامی این عوامل برای تمامی ارزهای دیجیتال صادق نیستند و ممکن است تنها عامل موثر بر قیمت یک ارز دیجیتال به عنوان مثال فقط پوشش رسانه‌ای باشد که ارزش آن را برای سرمایه‌گذاری به شدت پایین می‌آورد. به عنوان مثال، قیمت تتر تقریبا تاثیر خاصی از نوسانات بازار نمی‌پذیرد و همواره نزدیک به یک دلار است.

عرضه از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال

یکی از عوامل مهم در قیمت کالاهای مختلف و حتی ارزهای فیات عرضه است. با فرض ثابت ماندن تقاضا، هرچه عرضه برای یک کالا بیشتر شود قیمت آن کالا کاهش می‌یابد و هر چه عرضه کمتر شود، قیمت آن کالا افزایش می‌یابد. این مورد برای ارزهای دیجیتال نیز ثابت است و عرضه از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال است.

در بررسی معیار عرضه در بازار ارزهای دیجیتال می‌توان به عرضه کل، عرضه در گردش، حد نهایی عرضه و نرخ عرضه توجه کرد. منظور از عرضه کل (Total Supply) برای یک ارز دیجیتال مقدار توکن‌ و کوین‌های تولید شده از آن رمز ارز است. به مقدار رمز ارزهای عرضه کل که در بازارها قابل معامله هستند عرضه در گردش (Circulating Supply) گفته می‌شود که تاثیر اصلی را بر قیمت ارز دیجیتال می‌گذارد.

حد نهایی عرضه (Max Supply) به کل تعداد رمزارزهایی که یک پروژه در کل تاریخچه خود می‌تواند داشته باشد گفته می‌شود. در نهایت نرخ عرضه به نحوه اضافه شدن رمزارزهای جدید به گردش اشاره دارد که می‌تواند به طور موثر قیمت ارز دیجیتال را تغییر دهد. بنابراین، با فرض کاربردی بودن یک پروژه و استقبال عموم مردم از آن حالت‌های عرضه زیر می‌تواند از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال باشد.

• تعریف شدن حد عرضه نهایی یک پروژه و کم بودن مقدار آن نکته مثبت برای قیمت ارز دیجیتال است.
• هرچه عرضه در گردش پروژه کمتر باشد دسترسی به رمز ارز مورد نظر سخت‌تر است که می‌تواند باعث افزایش قیمت ارز دیجیتال شود اما باید توجه داشت که عرضه توکن‌های جدید ممکن است این تعادل را به شدت به هم بریزد. پس اگر عرضه در گردش بیش از حد کم است باید از عدم عرضه سنگین در کوتاه مدت مطمئن شوید.
• عرضه کل هرچه کمتر باشد برای قیمت ارز دیجیتال بهتر است. تفاوت عرضه کل و عرضه در گردش برای قیمت ارز دیجیتال بسیار مهم است و به همین دلیل باید بررسی کنید که ارزهایی که در گردش نیستند چگونه به چرخه گردش وارد می‌شوند.
• نرخ عرضه نیز در واقع به بررسی نحوه آزادسازی توکن‌های جدید اشاره دارد. کاهش سرعت عرضه از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال است.

حد نهایی عرضه بیت کوین 21 میلیون کوین است که از این میان نزدیک نوزده میلیون شش صد هزار کوین ایجاد شده و همگی در گردش هستند. نرخ تولید بیت کوین در حال حاضر 3.25 بیت کوین در هر بلاک  (حدود 10 دقیقه) است که پس از هاوینگ (حدود 4 ماه دیگر) این مقدار نصف خواهد شد و این فرایند هر چهار سال انجام می‌شود تا به حد نهایی عرضه برسد. این بررسی نشان می‌دهد که عرضه از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال بیت کوین است و ساختار تعریف شده برای قیمت بیت کوین در هر چهار معیار بسیار کارساز و مفید بوده است.

تقاضا از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال

عرضه و تقاضا همواره باهم معنا پیدا می‌کنند و بدون وجود یکی، دیگری به طور کلی از معنا ساقط می‌شود. شما فرض کنید به طور کلی یک بیت کوین در دنیا ایجاد می‌شود و دیگر هم ایجاد نخواهد شد، اگر برای آن بیت کوین تقاضایی وجود نداشته باشد، آیا بیت کوین قیمتی به خود می‌گیرد؟ جواب یک منفی قطعی است. پس اگرچه عرضه کنترل شده و مناسب برای کاربرد تعریف شده بسیاری ضروری است اما زمانی معنادار است که سمت تقاضا نیز وچود داشته باشد.

تقاضا در واقع نشان می‌دهد که چه تعداد سرمایه‌گذار و با چه مقدار دارایی به دنیال خرید یک ارز دیجیتال هستند. در زمان پیدایش بیت کوین هنوز عده زیادی از بیت کوین اطلاع نداشتند و اصولا کاربردی برای آن تعریف نشده بود. به همین دلیل قیمت بیت کوین نیز صفر بود و تنها چند نفر از فعالان درگیر حوزه رمزنگاری از روی کنجکاوی و بررسی سیستم بر روی آن فعال بودند.

با اثبات کارایی سیستم بیت کوین کم کم هم فعالان شبکه افزایش یافت و هم از ارزهای بیت کوین ایجاد شده استفاده‌های متنوعی شد. در طی زمان تبلیغات گسترده بر روی این رمز ارز به عنوان سیستم جایگزین برای سیستم پولی فعلی موجب حجوم تعداد زیادی از افراد از سراسر دنیا به آن شد و همین مساله موجب افزایش قیمت بیت کوین شد و این مساله تا به امروز نیز ادامه داشته است. برای بررسی سمت تقاضا می‌توان معیارهای مختلفی را بررسی کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• افزایش تعداد ماینرها و نودهای فعال در شبکه بلاک چین تقاضا برای فعالیت در سیستم و اعتماد به آن را نشان می‌دهد.
• افزایش تعداد هولدرهای یک ارز دیجیتال و آدرس‌های فعال در شبکه نشانه دیگری برای تقاضای سیستم است.
• ایجاد ابزارهای مالی جدید مثل صندوق ETF مبتنی بر یک رمز ارز می‌تواند نشانه‌ای از تقاضای سرمایه‌گذاران سنتی برای رمزارزها باشد.
• تایید استفاده از رمزارزها به عنوان پول می‌تواند منجر به افزایش تقاضا برای یک رمز ارز شود.
• تعریف کاربردهای جدید برای رمز ارز یک پروژه به صورت آنچین نیز می‌تواند منجر به افزایش تقاضا برای رمز ارز شود.

توجه داشته باشید که برخلاف عرضه که برای بسیاری از ارزهای دیجیتال تا حدود زیادی مشخص است، تقاضا برای ارزهای دیجیتال دائم در حال نوسان است و اتفاقات رخ داده در فضای ارز دیجیتال و خارج از آن می‌تواند به طور کامل بر روی تقاضا اثرگذار باشد. به هرحال تشخیص مسیر تقاضا و جریان پول می‌تواند بهترین راه‌ححل برای سرمایه‌گذاری سودآور در فضای ارزهای دیجیتال باشد.

هزینه تولید رمز ارز از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال

برای تولید برخی از ارزهای دیجیتال نیاز است که هزینه‌ای مصرف شود که به آن هزینه تولید رمز ارز گفته می‌شود. این معیار بیشتر برای ارزهای دیجیتال با الگوریتم اثبات کار مطرح است که در آن برای تولید رمز ارز جدید کاربران باید با استفاده از ابزارهای محاسباتی خود به تایید تراکنش بپردازند و در برابر آن پاداش استخراج را که همان ارزهای جدید است به دست آورند.

معروف‌ترین مثال این رمزارزها همان بیت کوین است. در شبکه بیت کوین ماینرها با استفاده از دستگاه‌های محاسباتی خود اطلاعات تراکنش‌ها را در یک تابع قرار داده و هش آن را به دست می‌آورند و هش به دست آمده را با مقدار مورد قبول شبکه مقایسه می‌کنند. اولین ماینری که بتواند با تکرار این فرایند با اعداد تصادفی مختلف به جواب مورد نظر شبکه برسد برنده این رقابت شناخته شده و بیت کوین‌های جدید تولید شده را به دست می‌آورد.

در طی این فرایند تعداد زیادی دستگاه محاسباتی فعالیت می‌کنند و مقدار زیادی انرژی مصرف می‌شود که در واقع مجموع آن‌ها به عنوان هزینه تولید بیت کوین شناخته می‌شود. منطقی است که قیمت یک رمز ارز در بازار حداقل برابر با هزینه تولید آن باشد زیرا در غیر اینصورت فعالیت برای ماینرها صرفه نخواهد داشت و رفته رفته از تعداد آن‌ها کم خواهد شد.

کاهش تعداد ماینرها باعث می‌شود که هزینه کلی مصرف شده برای استخراج بلاک و در نتیجه هزینه تولید بیت کوین کاهش یابد اما این کاهش باعث کم شدن امنیت شبکه می‌شود. بنابراین، همواره نیاز است که تعادلی بین قیمت و ماینرهای فعال در شبکه وجود داشته باشد. در زمان‌ هاوینگ بیت کوین با توجه به کاهش پاداش استخراج، با فرض ثابت ماندن توان محاسباتی ماینرها، هزینه تولید بیت کوین بسیار افزایش پیدا می‌کند و به همین دلیل قیمت بیت کوین افزایش پیدا می‌کند تا این اختلاف جبران شود.

برای سایر رمزارزهای اثبات کار نیز می‌توان با روش مشابه به تعیین هزینه تولید رمز ارز پرداخت اما برای سایر ارزهای دیجیتال با الگوریتم اثبات سهام و توکن‌های ساخته شده بر پلتفرم آن‌ها عملا انجام این کار سخت است و در بسیاری از مواقع اصلا هزینه‌ای هم برای تولید رمز ارز پرداخت نمی‌شود. به عنوان مثال، برای پروژه‌هایی که رمز ارز آن‌ها به عنوان پاداشی برای استیکینگ ارز دیجیتال تولید می‌شود می‌توان هزینه تولید را با مقدار کل سرمایه قفل شده برای تولید رمزارزهای جدید محاسبه کرد.

کاربردهای تعریف شده از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال

بیت کوین اولین رمز ارز بازار به عنوان پول و سیستم مالی غیرمتمرکز ایجاد شد و کاربرد آن در پرداخت‌های مالی در سطح چهانی با کارمزد کم و سرعت بالا است. رمزارزهای دیگری نیز به عنوان ابزار پرداخت که می‌توانند سرعت بالاتری داشته باشند ارائه شدند اما تکرار این کاربرد برای ارزهای دیگر با استقبال مواجه نشد. در مقابل ارزهای دیجیتال و پروژه‌هایی که توانستند کاربردهای جدیدی ارائه کنند با استقبال زیادی مواجه شدند.

به عنوان مثال اتریوم با ارائه ماشین مجازی خود و قراردادهای هوشمند، علاوه بر گسترش کاربردهای ارز دیجیتال در حوزه مالی آن را به سایر حوزه‌های زندگی انسان‌ها نیز گسترش داد و رمز ارز آن توانست بخش زیادی از ارزش بازار موجود را به خود اختصاص دهد. بسیاری از پروژه‌های جدید با استفاده از ساختار اتریوم ایجاد شدند و برای توکن‌های خود کاربردهای مختلفی را درون برنامه ارائه کردند.

مشکلات موجود در شبکه اتریوم و بیت کوین منجر به ایجاد پروژه‌هایی با قابلیت‌های جدید نظیر سولانا شد و اکوسیستم‌های مختلفی از ارزهای دیجیتال شکل گرفت که توکن هر کدام از آن‌ها کاربرد خاص خود را در شبکه داشت. نکته مهم این است که اگر کاربردهای تعریف شده برای یک رمز ارز بتواند تقاضا را برای آن حفظ کرده یا افزایش دهد در این صورت قیمت ارز دیجیتال نیز می‌تواند افزایش قیمت را تجربه کند.

ظهور رقیب‌های مختلف و تاثیر آن در قیمت ارزهای دیجیتال قدیمی

تا سال 2017 بیت کوین اصلی‌ترین رمز ارز بازار ارزهای دیجیتال بود و بیش از 80 درصد ارزش بازار مربوط به این رمز ارز بود اما با گسترش دنیای بلاک چین، رقیب‌های جدیدی برای بیت کوین ایجاد شد که به دنبال گسترش کاربردهای بلاک چین بودند و توانستند بخش مهمی از بازار ارزهای دیجیتال را به خود جذب کنند. در سال 2023 سهم بیت کوین از بازار به زیر 40 درضد نیز رسید که نشان‌دهنده توجه سرمایه‌گذاران به ارزهای جدید بود.

اگرچه ظهور رقیب‌های جدید از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال است و ممکن است بخشی از سرمایه وارد شده به بازار را بین ارزهای مختلف تقسیم کند اما ظهور این ارزهای دیجیتال منجر به توجه زیاد به بازار و ورود سرمایه‌های جدید می‌شود که در نهایت به نفع تمام ارزهای دیجیتال است. به عنوان مثال، ارزهایی مانند دوج کوین علی‌رغم اینکه حجم سرمایه بسیار زیادی را بدون کاربرد خاصی به خود اختصاص داده‌اند اما در ترند شدن ارزهای دیجیتال و افزایش تقاضا برای برای ارزهای دیجیتال بسیار موثر بوده‌اند.

در حالت کلی برای بررسی عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال نیاز است که با ارزهای جدید بازار آشنا شد و قابلیت‌های ان‌ها در کسب سود از بازار را بررسی کرد. به عنوان مثال، ترند شدن ChatGPT در اوایل سال 2023 باعث شد که ارزهای دیجیتال هوش مصنوعی توجهات زیادی را به خود جلب کنند و قیمت این ارزها با رشد همراه باشند.

نقش چهارچوب‌های قانونی در قیمت ارزهای دیجیتال

بیت کوین به عنوان یک واکنش برای سیستم مالی متمرکز فعلی ایجاد شد تا با متمرکز کردن پول و سیستم پولی، دخالت دولت‌ها در عرضه و تقاضای پول را از بین برده و امکان انتقال پول در سطح جهانی را بدون هیچگونه محدودیتی ممکن کند. بیت کوین در هسته خود قابلیت دستکاری توسط دولت‌ها را ندارد زیرا سیستم غیرمتمرکز آن با الگوریتم اجماع اثبات کار امکان دستکاری را به هیچ دولتی نمی‌دهد اما جهارچوب‌های قانونی تعریف شده بر قیمت آن بسیار اثرگذار است.

به عنوان مثال، ممنوعیت استخراج بیت کوین در سال 2021 منجر به ریزش شدید قیمت بیت کوین شد و تایید etf مرتبط با قیمت بیت کوین توسط سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا در سال 2021 منجر به رشد قیمتی این ارز دیجیتال شد. به نظر می‌رسد اگرچه غیرمتمرکز بودن و ماندن بیت کوین و بلاک چین آن به عنوان یک دستاورد بسیار مهم منجر به ارزشمند شدن آن شده است اما عدم وجود قانون‌گذاری برای آن نیز به نظر نمی‌رسد در بلند مدت برای سرمایه‌گذاران و خود شبکه مفید باشد.

در سال‌های گذشته گام‌های مفیدی در این راستا برداشته شده است و به نظر می‌رسد تلاش‌های صورت گرفته نیز در راستای به تعادل رساندن وضعیت فعلی قانون‌گذاری است. قانونی شدن بیت کوین و ارزهای دیجیتال در کشورهای مختلف می‌تواند منجر به افزایش قیمت بیت کوین و توسعه پایدار سیستم‌های مبتنی بر بلاک چین و ارزهای دیجیتال شود.

پوشش رسانه‌ای از عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال

همانند دیگر بازارهای مالی اخبار و شایعات پیرامون ارزهای دیجیتال نیز بر قیمت آن‌ها تاثیرگذار است. امروزه رسانه‌ها به صورت لحظه‌ای اخبار مثبت و منفی حول بیت کوین و ارزهای دیجیتال را پوشش می‌دهند و همین مساله منجر به نوسانات قیمتی ارزهای دیجیتال می‌شود. در این میان شیطنت‌هایی نیز صورت می‌گیرد که تاثیر لحظه‌ای بر قیمت ارز دیجیتال می‌گذارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که صحبت از بیت کوین و ارزهای دیجیتال در طی سال‌های گذشته در شبکه‌های اجتماعی بسیار گسترش پیدا کرده است و مقالات علمی و گزارش‌های خبری زیادی در مورد آن‌ها منتشر شده است. حتی برخی از تحلیلگران با بررسی میزان منشن‌های ارزهای دیجیتال در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت به سرمایه‌گذاری یا خروج از بازار ارزهای دیجیتال می‌پردازند.

عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال کدامند؟

به طور کلی عوامل موثر بر قیمت ارز دیجیتال شامل عرضه، تقاضا، هزینه تولید رمز ارز، کاربردهای تعریف شده برای ارز دیجیتال، رقیب‌های جدید، چهارچوب‌های قانونی و پوشش رسانه‌ای است. هر یک از معیارها می‌توانند بر قیمت ارز دیجیتال اثرگذار باشند و باعث کاهش یا افزایش آن شوند.