آموزش جامع الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال در بازارهای مالی

تحلیل تکنیکال یکی از اصلی‌ترین روش‌های بررسی بازارهای مالی است که مبنای آن بررسی نمودار تغییرات قیمت است. تحلیل تکنیکال بر اصول متعددی بنا شده است که یکی از اصلی‌ترین اصول آن با عنوان «تاریخ همواره تکرار می‌شود» شناخته می‌شود. این عبارت به این معنی است که رفتار قیمت، تابع رفتار معامله‌گران است و معامله‌گران نیز بر اساس شرایط روانی به معامله و ترید می‌پردازند. با قبول این اصل، الگوهای زیادی برای تحلیل بازارهای مالی ایجاد شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال است.

الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال را می‌توان از قدیمی‌ترین ابزارهای تحلیل بازارهای مالی دانست. مشخصه بارز این الگوهای توجه به شکل هندسی تغییرات قیمت در نمودارها است. الگوهای مثلث، گوه، پرچم، سر و شانه، سقف و کف‌های دو قلو و سه قلو از جمله مهم‌ترین این الگوها هستند در این مقاله ما به سوال الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال چیست پاسخ می‌دهیم و نکات مربوط به تمامی الگوهای کلاسیک معتبر را به صورت تصویری بررسی می‌کنیم.

الگوهای کلاسیک چیست؟

در تحلیل تکنیکال ابزارها و روش‌های متعددی برای بررسی بازارها وجود دارد که هر کدام بر مینای اصولی از تحلیل تکنیکال ایجاد شده‌اند و هدف آن‌ها تشخیص روند قیمت و همچنین میزان رشد یا نزول آن است. الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال یکی از اولین ابزارهای ایجاد شده برای تحلیل قیمت هستند که از هندسه تغییرات قیمت برای تحلیل وضعیت استفاده می‌کنند. ایده اصلی در الگوهای کلاسیک این است که شکل‌های هندسی تشکیل شده در نمودار قیمت بر اساس رفتار معامله‌گران شکل می‌گیرد و به همین دلیل قابل تکرار است.

همانند سایر روش‌های تحلیل تکنیکال، الگوهای کلاسیک نیز قابل استفاده در انواع بازارهای مالی هستند. معامله‌گران بازارهای مختلف مثل ارز دیجیتال، بورس و فارکس می‌توانند از این الگوها برای تحلیل نمودار قیمت دارایی‌ها استفاده کنند. الگوهای کلاسیک را می‌توان در تایم فریم‌های مختلف نمودار قیمت مشاهده کرد. طبیعی است که هر چه تایم فریم بزرگتر باشد اعتبار این الگوها نیز بیشتر خواهد شد. معمولا تایم فریم‌های چهار ساعته و روزانه بهترین تایم فریم برای این الگوها هستند.

انواع الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال

الگوهای کلاسیک را می‌توان بر اساس تغییری که در روند قیمت ایجاد می‌کنند، به دو دسته ادامه دهنده و بازگشتی تقسیم‌بندی کرد. الگوهای ادامه دهنده به الگوهایی گفته می‌شود که خروجی آن‌ها ادامه روند قیمت قبل از مشاهده الگو است. به عنوان مثال، الگوی پرچم به عنوان یک الگوی ادامه دهنده شناخته می‌شود که اگر روند قیمت قبل از الگو صعودی باشد، نمودار قیمت به صعود خود ادامه می‌دهد. الگوهای بازگشتی به الگوهایی گفته می‌شود که باعث تغییر روند قیمت می‌شوند. به عنوان مثال، سقف سه قلو یک الگوی کلاسیک بازگشتی است که روند صعودی قیمت را به روند نزولی تبدیل می‌کند.

الگوهای کلاسیک مختلفی در تحلیل تکنیکال تعریف شده است که برخی از آن‌ها بسته به شرایط می‌توانند ادامه دهنده یا برگشتی باشند و برخی دیگر همواره از یک نوع به حساب می‌آیند. نکته مهمی که در ارتباط با الگوها وجود دارد این است که باید تمامی شرایط گفته شده برای معتبر بودن آن‌ها برررسی شود. صرف دیدن یک شکل هندسی خاص که نشان‌دهنده یک الگوی کلاسیک هست، نمی‌تواند مبنای معامله قرار گیرد و نیاز است که حتما همه شرایط تعریف شده برای آن محقق شده باشد. در ادامه این مقاله به بررسی معروف ترین الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال می‌پردازیم.

الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال، الگوی سر و شانه

سر و شانه یکی از معتبریترین الگوهای کلاسیک است که شکل ظاهری آن همانند یک سر در وسط و دو شانه تقریبا هم سطح در دو سمت سر ایجاد شده است. الگوی سر و شانه یک الگوی بازگشتی است و می‌تواند نمودار صعودی را به نزولی تبدیل کند. در روند نزولی امکان تشکیل الگوی سر و شانه به صورت معکوس وجود دارد که به آن سرو شانه معکوس گفته می‌شود و باعث تغییر روند نزولی قیمت به صعودی می‌شود. الگوی سر و شانه از سه بخش اصلی تشکیل شده است.

• سر قسمت میانی الگو است. در سر و شانه معمولی ارتفاع سر الگو بالاتر از ارتفاع شانه‌ها و در الگوی سر و شانه معکوس عمق سر بیشتر از عمق شانه‌ها است.
• شانه دو بخش کناری سر است که تقریبا ارتفاع یکسانی دارند.
• خط گردن بخش مهم دیگر الگوی سرو شانه است که از اتصال دو نقطه میانی بین تشکیل شانه‌ها و سر ایجاد می‌شود.

برای اینکه یک الگوی سر و شانه معتبر باشد ابتدا باید به این نکته توجه کرد که قبل از ایجاد الگو، یک روند صعودی یا نزولی وجود داشته باشد. الگوی سر و شانه ایده‌آل الگویی است که اولا شانه‌های آن در دو طرف ارتفاع یکسانی داشته باشند و مدت زمان تشکیل شدن آن‌ها نزدیک به یکدیگر باشد ثانیا خط گردن ایجاد شده به خط راست نزدیک باشد.

در الگوی سر  شانه برای تغییر روند قیمت یک اصل اساسی وجود دارد و آن شکسته شدن خط گردن با حجم بالا است. پس از شکسته شدن خط گردن و پولبک احتمالی به آن، هدف قیمتی این الگو به اندازه ارتفاع سر در نظر گرفته می‌شود. در تصویر زیر الگوی سر و شانه قابل مشاهده است.

تصویر بالا نمودار بیت کوین را به نسبت قیمت تتر در سایت تریدینگ ویو در صرافی ارز دیجیتال بایننس نشان می‌دهد. همان طور که میشاهده می‌کنید، پس از یک روند صعودی قوی که با خرید بیت کوین توسط عموم فعالان شکل گرفته است، قیمت یک الگوی سر و شانه تشکیل داده و پس از شکستن خط گردن به سمت هدف الگو که به اندازه سر الگو تا خط گردن است حرکت کرده است. تصویر زیر معکوس الگوی سر و شانه را نشان می‌دهد.

تصویر بالا نمودار قیمت اتم Atom کوین اصلی پروژه کازماس را در تایم فریم روزانه نشان می‌دهد. همان طور که مشاهده می‌کنید قیمت در انتهای یک روند نزولی الگوی سر و شانه معکوس ایجاد کرده و پس از شکستن خط گردن و پولبک به آن روند صعودی خود را آغاز کرده و به هدف قیمتی خود رسیده است. توجه داشته باشید که هدف قیمتی تعیین شده حداقل رشد را نشان می‌دهد و قیمت می‌تواند رشد بیشتری نیز داشته باشد.

الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال، الگوی سقف و کف سه قلو

الگوی سقف سه قلو یکی دیگر از الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال است که می‌تواند روند صعودی قیمت را تبدیل به روند نزولی کند. نقطه مقابل این الگو را می‌توان الگوی کف سه قلو معرفی کرد که در انتهای یک روند نزولی شکل گرفته و روند نزولی قیمت را به روند صعودی تبدیل می‌کند. این الگو بسیار شبیه الگوی سر و شانه است و تفاوت آن با الگوی سرو شانه این است که ارتفاع شانه‌ها با ارتفاع سر برابر است. تمامی نکات گفته شده برای الگوی سر و شانه برای این الگو صادق است.

برای این که این الگو تکمیل شود باید خط گردن آن با حجم مناسب شکسته شود. حد سود نیز به اندازه فاصله خط گردن از سه قله در نظر گرفته می‌شود. برای معتبر بودن الگو باید حتما یک روند صعودی یا نزولی پیش از الگو قابل شناسایی باشد در غیر اینصورت الگو معتبر نخواهد بود. تصویر زیر یک الگوی سه قلو را در نمودار قیمت نشان می‌دهد.

نمودار بالا مربوط به رمز ارز اتریوم در تایم فریم 2 ساعته است. همانطور که مشاهده می‌کنید، با خرید اتریوم در ابتدای مسیر، قیمت یک روند صعودی را طی کرده است و در انتهای آن یک الگوی سقف سه قلو ایجاد کرده است. قیمت پس از رسیدن به خط گردن کمی مقاومت کرده است اما فشار فروش باعث شکسته شدن خط گردن و رسیدن قیمت به نزدیک حد سود الگو شده است. تصویر زیر مربوط به یک الگوی کف سه قلو برای نمودار قیمت است.

نمودار بالا مربوط به رمز ارز بایننس در تایم فریم یک ساعته است. همان طور که مشاهده می‌کنید قیمت در طی روند نزولی که با کاهش قیمت بایننس کوین همراه بوده است به کف نمودار رسیده و در آن جا الگوی کف سه قلو تشکیل داده است. قیمت پس از شکست خط گردن به اندازه هر کف تا خط گردن بالا رفته و حد سود الگو را زده است.

الگوی سقف و کف دو قلو از الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال

مشابه الگوی سقف و کف سه قلو، الگوی سقف و کف دو قلو وجود دارد که منجر به تغییر روند در نمودار قیمت می‌شود. این الگو از دو قله یا دو دره هم ارتفاع تشکیل می‌شود و در صورتی که قیمت، خط افقی گذرنده از نقطه میانی را بشکند، الگو معتبر تشخیص داده می‌شود. به نسبت دو دسته دیگر الگوها این الگو تعداد تکرار زیادی در نمودار دارد. تصویر زیر نشان‌دهنده الگوی سقف دو قلو در انتهای روند صعودی است.

تصویر بالا مربوط به نمودار روزانه رمز ارز اتم است که قیمت پس از ظی روند صعودی، با ایجاد یک الگوی سقف دو قلو کاهش یافته و به هدف تعیین شده الگو رسیده است. می‌توان دید که این ریزش پس از شکستن خط میانه و پولبک به آن شروع شده است. در ادامه تصویر مربوط به نمودار روزانه رمز ارز اتریوم آورده شده است که پس از طی کردن یک روند نزولی الگوی کف دو قلو تشکیل داده و پس از شکستن خط میانه و پولبک به آن، به هدف تعیین شده برای الگو رسیده است.

الگوی پرچم از الگوهای کلاسیک

الگوی پرچم یکی از معروف‌ترین الگوهای تحلیل تکنیکال است که از یک میله و یک پرچم تشکیل شده است. این الگو به صورت کلی به عنوان یک الگوی ادامه دهنده شناخته می‌شود اما می‌تواند نقش بازگشتی نیز داشته باشد. پرچم در این الگو می‌تواند به صورت مستطیل یا مثلث ایجاد شود و خروج از ضلع آن به عنوان یک تاییدیه برای الگو به حساب می‌آید. قبل از تشکیل الگوی پرچم، یک روند صعودی یا نزولی قوی وجود دارد که میله پرچم را تشکیل می‌دهد و جهت تشکیل پرجم مخالف این روند است. الگوی پرچم هم در روند صعودی و هم در روند نزولی می‌تواند ایجاد شود.

تصویر بالا نمودار رمز ارز اتریوم را نشان می‌دهد که یک پرچم نزولی در آن شکل گرفته است و پس از شکستن پرچم قیمت به اندازه میله حرکت کرده و به حد سود خود رسیده است. توجه داشته باشید که برای معتبر بودن الگوی پرچم نیاز است که طول میله پرچم حداقل دو برابر طول پرچم تشکیل شده باشد که در این نمودار رعایت شده است. تصویر زیر یک الگوی پرچم در نمودار صعودی اتریوم را نشان می‌دهد که قیمت پس از خروج از پرچم، به روند صعودی قوی خود ادامه داده است.

الگوی مثلث از الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال

الگوی مثلث یکی از معروف‌ترین و پرتکرارترین الگوهای تحلیل تکنیکال است. این الگو می‌تواند الگوی ادامه‌دهنده یا بازگشتی باشد و برای تشخیص این مساله باید به خروج قیمت از یکی از اضلاع مثلث توجه کرد. مثلث‌ها را بر اساس مدل قرارگیری اضلاع می‌توان به انواع مختلف تقسیم کرد که در هر صورت قوانین مربوط به خروج از اضلاع برای همه آن‌ها یکسان است. هر یک از اصلاع مثلث حداقل باید دو برخورد با قیمت داشته باشند و اضلاع معمولا روند مخالف هم را طی می‌کنند. هدف قیمتی این الگو نیز به اندازه قاعده مثلث تشکیل شده است.

تصویر بالا نمودار قیمت بیت کوین را در تایم فریم روزانه نشان می‌دهد. قیمت پس از یک ریزش وارد الگوی پرچم شده است. پس از حرکت داخل مثلث، الگوی مثلث از ضلع بالایی شکسته شده و پس از پولبک، مسیر خود را برای رسیدن به قیمت هدف طی کرده است. در این جا الگوی مثلث به عنوان یک الگوی برگشتی عمل کرده است. در تصویر زیر الگوی مثلث ادامه‌دهنده در نمودار قیمت بیت کوین قابل مشاهده است. با توجه به ریزش ناگهانی قیمت قبل از مثلث می‌توان این الگو را به عنوان الگوی پرچم نیز در نظر گرفت.

الگوی کاپ (فنجان و دسته)

الگوی کاپ یا فنجان و دسته از الگوهای کلاسیک ادامه‌دهنده معروف در روند صعودی است. در این الگو نمودار قیمت پس از طی یک روند صعودی، روندی U شکل همانند یک فنجان را طی می‌کند و پس از آن با ایجاد یک دسته کوچک برای فنجان، خط بالای U را شکسته و به روند صعودی خود ادامه می‌دهد. این الگو معمولا در تایم فریم‌های بالاتر معتبر است. هر چه قیمت نمودار صاف‌تری را به صورت U طی کند اعتبار الگو بیشتر خواهد شد. گاهی اوقات الگوی فنجان بدون دسته شکل می‌گیرد و الزامی به بودن آن نیست.

در تصویر بالا نمودار قیمت اتریوم به بیت کوین را مشاهده می‌کنید که در آن قیمت پس از یک روند صعودی وارد الگوی کاپ شده و پس از شکست آن موفق به ثبت حد سود الگو به اندازه عمق کاپ شده است.

الگوی کنج یا وج در تحلیل تکنیکال

الگوی کنج، گوه یا وج یا یکی از معتبرترین الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال است که هم می‌تواند به صورت بازگشتی و هم ادامه دهنده باشد. الگوی کنج بسیار مشابه با الگوی مثلث است و تفاوت اصلی این دو الگو در نحوه حرکت اضلاع است. در الگوی مثلث اضلاع الگو یا به صورت همگرا و در شیب‌های مخالف به سمت یکدیگر حرک می‌کنند یا اینکه یکی از اضلاع افقی است و ضلع دیگر به سمت آن جرکت می‌کند. در گوه هر دو ضلع در یک چهت شیب حرکت می‌کنند و همگرا شدن آن‌ها به دلیل اختلاف موجود در شیب هر کدام از اضلاع است.

اگر هر دو ضلع گوه به صورت صعودی باشند به آن الگوی «رایزینگ وج» (Rising Wedge) گفته می‌شود. این الگو معمولا در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود و به صورت بازگشتی عمل می‌کند. نقطه مقابل این الگو، الگوی «فالینگ وج» (Falling Wedge) است که معمولا در انتهای روند نزولی تشکیل می‌شود و به صورت بازگشتی روند قیمت را تغییر می‌دهد. هر دو نوع این الگوهای کلاسیک می‌توانند در روندهای مختلف ایجاد شده و به صورت ادامه‌دهنده نیز عمل کنند. بنابراین، باید به نقطه خروج قیمت توجه کنید. حد سود این الگو به اندازه قاعده وج است.

تصویر بالا مربوط به نمودار قیمت بیت کوین است. بیت کوین پس از طی کردن یک روند صعودی قوی، یک الگوی کنج صعودی قوی تشکیل داده است و پس از خروج از ضلع پایینی آن و پولبک، روند قیمت را عوض کرده و به حد سود الگو رسیده است. همان طور که مشاهده می‌کنید هر دو ضلع کنج در روند صعودی حرکت کرده‌اند اما شیب ضلع پایینی بیشتر از ضلع بالایی است و همین باعث نزدیک شدن این دو خط به یکدیگر شده است.

تصویر بالا مربوط به نمودار قیمت کاردانو است. این رمز ارز در طی یک روند نزولی یک الگوی کنج نزولی شکل داده است و پس از خروج از ضلع بالایی به حد سود تعیین شده برای الگو رسیده است. همانطور که مشاهده می‌کنید هر دو ضلع این الگو نزولی هستند و شیب حرکت آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.

الگوی مستطیل یا رنج

این الگو نیز پس از یک حرکت صعودی یا نزولی ایجاد می‌شود. مشخصه اصلی این الگو این است که قیمت تقریبا در بین دو خط افقی نوسان می‌کند و پس از آن از یکی از اضلاع خارج می‌شود. حد سود این الگو به اندازه فاصله بین این دو خط افقی است. در داخل الگوی مستطیل نیز می‌توان در کف‌ها با خرید و در سقف‌ها با فروش به کسب درآمد از ترید پرداخت.

تصویر بالا مربوط به نمودار قیمت کاردانو در تایم فریم روزانه است. همانطور که مشاهده می‌کنید قیمت در یک باکس مستطیلی نوسان کرده و پس از شکست این باکس از سمت بالا، به حد سود الگو به اندازه ارتفاع مستطل رسیده است.

آیا الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال همچنان کاربرد دارند؟

بسیاری از تریدرهای قدیمی بر این باورند که بسیاری از الگوهای کلاسیک شناخته شده کاربردی در بازار ندارند زیرا بسیاری از معامله‌گران از این الگوها آگاه هستند و همین باعث می‌شود که این الگوها کارایی خود را از دست بدهند. با این وجود بررسی نمودارهای قیمتی دارایی‌های مختلف نشان می‌دهد که الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال همچنان کاربردی هستند. در هر حال بهتر است این الگوها را با ترکیب دیگر روش‌های تحلیل تکنیکال بررسی کرده و در صورت رسیدن به نتیجه خوب در معاملات خود استفاده کنید.

بهترین الگوی کلاسیک تحلیل تکنیکال چیست؟

الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال همگی می‌توانند در برخی از موقعیت‌ها خوب عمل کنند و گاهی اوقات نیز با خطا مواجه شوند. بنابراین انتخاب از بین آن‌ها کار درستی نیست. با این حال الگوهای کنج، مثلث و سقف و کف‌های دو قلو و سه قلو  معمولا نتایج مناسب‌تری دارند و پیدا کردن آن‌ها در نمودارها نیز به نسبت آسان‌تر از سایر الگوها است.

جمع‌بندی

الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال یکی از ابزارهای قدیمی و مفید برای تحلیل نمودار قیمت در بازارهای مالی مختلف مثل بازار ارز دیجیتال، بورس و فارکس هستند. برای استفاده از این الگوها بهتر است ابتدا بک تست آن‌ها را در نمودار دارایی‌های مورد منظر بررسی کنید و بر اساس خروجی آن تصمیم به معامله بگیرید. در این مقاله انواع الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال مثل الگوی سر و شانه، سقف و کف سه قلو و دو قلو، الگوی پرچم، مثلث و گوه آموزش داده شد.