ارز دیجیتال بانک مرکزی | 0 تا 100 کاربرد، مزایا و معایب CBDC

ارز دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC نوعی ارز دیجیتال متمرکز است که از تکنولوژی دفتر کل توزیع شده استفاده می‌کند تا برخی از ویژگی‌های دنیای کریئتوکارنسی مثل سرعت و امنیت بالا را به دنیای ارزهای فیات اضافه کند. این نوع ارز دیجیتال توسط بانک مرکزی ایجاد و مدیریت می‌شود و کاملا متمرکز است.

در حال حاضر اکثر کشورها در حال بررسی ایده یک ارز فیات کاملا دیجیتال هستند، بعضی کشورها هم در حال آزمایش اجرایی آن هستند. اما چه چیزی ارز دیجیتال بانک مرکزی را از سایر دارایی‌های دیجیتال متمایز می‌کند؟ فرق خرید بیت کوین و خرید این ارزها در چیست؟ در ادامه مقاله به طور کامل به این سوالات پاسخ می‌دهیم.

ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟

بیت کوین یک ارز دیجیتال عالی است، نه؟ پس چرا نمی‌توانیم از آن برای خرید قهوه یا پرداخت مالیات استفاده کنیم؟ در حالی که بیت کوین نوعی پول دیجیتال است، استفاده از آن به عنوان یک ارز برای مصارف روزانه شاید خیلی ایده آل نباشد. ولی احتمالاً دارایی دیجیتال دیگری باشد که مناسب این کاربردها باشد.

ارز دیجیتال بانک مرکزی در واقع رویکرد جدیدی برای خدمات پرداخت دیجیتال توسط دولت‌ها است. فناوری جابجایی پول در امور مالی سنتی واقعاً با سرعت تغییرات در بقیه زمینه‌های این جهان مطابقت نداشته است. ارسال پول می‌تواند بسیار پرهزینه باشد و زمان بیشتری را نسبت به آنچه که باید باشد، نیاز دارد.

بسیاری از دولت‌ها به طور فعال در حال توسعه نوع جدیدی از ارز دیجیتال هستند که به آن CBDC گفته می‌شود. مزیت اصلی این است که کارایی سیستم‌های پرداخت افزایش پیدا کند و هزینه‌ها برای همه افراد کاهش بیابد. می‌توانید CBDC‌ها را به‌عنوان پول فیات دیجیتالی در نظر بگیرید که بر روی یک لایه فناوری جدید ساخته شده و از پیشرفت‌های بلاک چین الهام گرفته است.

بنابراین می‌توان گفت که CBDC از منطر فلسفی تفاوتی با ارز فیات ندارد اما از نظر تکنولوژیکی در بستر تکنولوژی دفتر کل توزیع شده فعالیت می‌کند و مشابه رمز ارزهایی مثل بیت کوین است. این احتمال بسیار زیاد است که تعداد زیادی از کشورها در دهه آینده از این ارزهای دیجیتال استفاده کنند. پس نیاز است که بدانیم آن‌ها چگونه کار می‌کنند.

تکنولوژی ارز دیجیتال بانک مرکزی

ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) شکل دیجیتال ارز فیات است و تحت مقررات دولتی به عنوان پول تعیین شده است. رویکرد طراحی CBDC احتمالاً بر اساس کشور صادرکننده آن بسیار متفاوت خواهد بود. برخی از پیاده‌سازی‌ها احتمالاً مبتنی بر بلاک چین و یا نوع دیگری از فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) خواهند بود، در حالی که برخی دیگر احتمالاً فقط یک پایگاه داده متمرکز هستند.

CBDC‌های مبتنی بر بلاک چین از یک توکن برای نشان دادن شکل دیجیتال ارز فیات استفاده خواهند کرد. ما شاید بتوانیم استدلال کنیم که CBDC‌ها از رمز ارزها مانند بیت‌کوین الهام گرفته‌اند، اما در واقع آن‌ها کاملاً متفاوت هستند. CBDC ها توسط یک نهادهای متمرکز صادر می‌شوند و توسط دولت به عنوان ارز قانونی اعلام می‌شوند.

این در حال است که ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین مرز ندارند و توسط هیچ دولت یا نهاد متمرکزی صادر نمی‌شوند. البته، این بدان معنا نیست که نمی‌توانید با CBDC پرداخت‌های برون مرزی انجام دهید، اما یرای بیت کوین اصلا مرزهای ملی معنایی ندارد و احتمال سانسور اطلاعات و کاربران در آن وجود ندارد.

بسیاری از بانک های مرکزی در حال بررسی CBDC ها هستند و بعضی از آن‌ها حتی به طور فعال به دنبال اثبات مفهوم برای آن‌ها هستند. چین از سال 2014 روی پروژه‌ای به نام DC/EP کار می‌کند که مخفف ارز دیجیتال/پرداخت الکترونیکی است. آزمایشی فعال برای یوان دیجیتال قبلاً در شهرهای مختلف انجام شده است که نتایج مثبتی داشته است.

بانک مرکزی اروپا (ECB) نیز گزارشی را در اکتبر 2020 منتشر کرده است که یک یورو دیجیتال را پیشنهاد کرده و شایستگی چنین ارز دیجیتالی را ارزیابی کرده است. آنچه مشخص است دولت‌ها ویژگی‌های سرعت و امنیت بلاک چین را قابل استفاده می‌دانند در حالی که تمایل چندانی به ویژگی غیرمتمرکز بودن پول ندارند.

CBDC چگونه کار می‌کند؟

اگر از نقطه نظر فناوری نگاه کنیم، یک CBDC اساساً یک پایگاه داده است که توسط دولت (یا احتمالاً نهادهای تأیید شده در بخش خصوصی) اجرا و کنترل می‌شود. به همین دلیل است که CBDC یک پایگاه داده با نیاز به مجوز است، زیرا تنها بازیگران تایید شده توانایی انجام تراکنش در شبکه را دارند.

به این ترتیب، نهاد متمرکز کنترل کننده پایگاه داده این توانایی را دارد که از انجام تراکنش‌ها جلوگیری کند، تراکنش ها را برگرداند، وجوه را مسدود کند، یا آدرس های خاصی را مسدود کند. این در حالی است که این ویژگی‌ها برای بلاک چین های عمومی کاملا متفاوت است.

بسیاری از CBDC‌ها احتمالاً روی بلاک چین خود کار خواهند کرد. با این حال، برخی از آن‌ها ممکن است در بلاک چین‌های عمومی صادر شوند. به این ترتیب، آن‌ها دارایی‌های مجاز را جلوتر و زودتر از دارایی‌های بدون مجوز تسویه می‌کنند. این می‌تواند بهترین حالت را فراهم کند، زیرا لایه مجاز می‌تواند کنترل مورد نیاز را برای بانک‌های مرکزی فراهم کند، در حالی که لایه بدون مجوز می‌تواند قوی‌ترین تضمین‌های امنیتی را ارائه دهد.

با این حال، احتمالاً این امر عادی نخواهد بود. در حال حاضر، هیچ بلاک چین عمومی ابزار تکنولوژیکی را ندارد و به اندازه کافی در طول زمان موفق نبوده است که بتواند با خیال راحت چنین وظیفه مهمی را انجام دهد. به غیر از آن، تشریح کلی نحوه عملکرد CBDC تا حدودی دشوار است، زیرا هر کشور رویکرد متفاوتی خواهد داشت. همه آن‌ها به احتمال زیاد این فناوری را با نیازهای خاص خود تطبیق می‌دهند.

مزایای CBDC ها

ممکن است قبلاً عبارت «بانکداری بدون بانک» را در رابطه با ارزهای دیجیتال شنیده باشید. در حالی که این ایده جذابیت خاصی دارد، CBDCها احتمالا بهتر از ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مانند بیت کوین می‌توانند به این هدف دست یابند. هر شهروند قانونی که دسترسی آسان به حساب بانکی کم هزینه داشته باشد می تواند شمول مالی را افزایش دهد.

مزیت دیگر پیشرفت‌های تکنولوژیکی این است که می‌تواند با خود بازنگری سیستم پولی را همراه بیاورد. در حالی که بخش خوبی از پول فیات اساساً اعداد در پایگاه داده است، بیشتر زیرساخت‌ها کاملاً قدیمی هستند. مثلا ارسال یک ایمیل در بعدازظهر یکشنبه باید چند ثانیه طول بکشد، ولی به لطف سیستم مالی که بسیار پیچیده است، ارسال پول ممکن است حتی چندین روز طول بکشد.

در طول واکنش‌های اقتصادی به همه‌گیری کووید، دیدیم که بانک‌های مرکزی باید سریع‌تر از همیشه عمل کنند. CBDCها ممکن است بانک‌های مرکزی و موسسات مالی را قادر سازند تا تغییرات را مستقیم‌تر از همیشه در سیاست‌های پولی خود اعمال کنند. این پتانسیل وجود دارد که در نحوه عملکرد بانک مرکزی بازنگری‌هایی انجام شود. CBDC همچنین ردیابی فعالیت‌های غیرقانونی را برای دولت ها و بانک‌های مرکزی آسان‌تر می‌کند.

استیبل کوین در مقابل ارز دیجیتال بانک مرکزی

باتوجه به اطلاعات بخش‌های قبلی، ارز دیجیتال بانک مرکزی به طرز وحشتناکی شبیه یک استیبل کوین به نظر می رسد. از نظر عملکردی، آن‌ها تا حدودی شبیه به هم هستند (مثلا هر دوی آنها پول فیات را در قالب یک توکن دیجیتال نشان می‌دهند.) با این حال، آن‌ها کاملا متفاوت هستند.

صدور استیبل کوین‌ها معمولاً توسط یک نهاد خصوصی انجام می‌شود و آن‌ها اساساً نماینده ای از پول فیات یا برخی دارایی های دیگر هستند. آن‌ها را می‌توان با توجه به ارزشی که ارائه می‌دهند بازخرید کرد، با اینکه آن‌ها پول واقعی یا پول فیات نیستند. برای خرید تتر و سایر استیبل کوین‌های مطرح بازار می‌توانید به صرافی ارز دیجیتال رابکس مراجعه کنید.

از سوی دیگر، CBDCها توسط دولت به عنوان پول فیات صادر می‌شوند و در واقع همان ئول فیات هستند که در بستر جدید تکنولوژی دفنر کل توزیع شده ایجاد شده‌اند. ایجاد و بررسی تراکنش‌های مربوط به این ارزها به طور کامل در اختیار دولت‌ها است و برای تولید آن‌ها لزوما نیاز به پشتوانه نیست.

تفاوت کریپتوکارنسی با CBDC

همانطور که قبلاً اشاره کردیم، CBDC با کریپتوکارنسی متفاوت است. CBDC ها توسط یک بانک مرکزی صادر می‌شوند و توسط دولت، ارز قانونی در نظر گرفته می‌شوند. پس در واقع شما می‌توانید یک CBDC را، چیزی شبیه اسکناس در نظر بگیرید (که یک واحد حساب، یک وسیله پرداخت و یک ذخیره ارزش است).

ارزهای دیجیتال واقعی مانند بیت کوین و اتریوم کاملاً متفاوت هستند. آن‌ها توسط یک دولت صادر نمی‌شوند و اصلا به مرزهای ملی مربوط نمی‌شوند. آن‌ها بدون مجوز هستند، کمتر قابل اعتمادند و در برابر سانسور مقاوم هستند. علاوه بر این، هیچ نهاد متمرکزی وجود ندارد که شبکه را کنترل کند. هیچکس نمی تواند آدرس اتریوم شما را بلاک کند تا شما نتوانید به خرید اتریوم و ارسال آن به دیگران دسترس نداشته باشید.

خب، کدام بهتر است؟ بستگی به مورد استفاده دارد. این واقعیت که شما می‌تواند بیت کوین را بدون هیچ واسطه یا کسی که توانایی سانسور تراکنش را داشته باشد برای هرکسی بفرستد، ایده قدرتمندی است ولی در عین حال معایبی هم دارد. اگر مقدار زیادی از پول دزدیده شود چه می‌شود؟ اگر شما به طور تصادفی پس انداز زندگی خود را به آدرس اشتباهی بفرستید چه اتفاقی می‌افتد؟ بله. راه برگشتی وجود ندارد!

گاهی اوقات، داشتن قدرت بازگرداندن تراکنش‌ها یا قابلیت بلاک کردن یک سری آدرس‌ها برای یک نهاد می‌تواند مفید باشد. به غیر از این موارد، در موارد دیگر بهره‌مندی از مزایایی که یک شبکه غیرمتمرکز مانند بیت کوین می‌تواند به جهان ارائه دهد، قطعا مفیدتر است.

جمع‌بندی

به طور خلاصه، می‌توان گفت که ارزهای دیجیتال بانک مرکزی شکل دیجیتالی پول فیات هستند. بسیاری از پیاده‌سازی‌های CBDC احتمالاً از فناوری بلاک چین استفاده می‌کنند و برای کاربران راهی بدون اصطکاک را در انجام پرداخت‌های دیجیتال فراهم می‌کنند.