توکن سازی چیست؟ از سهام توکنیزه شده تا توکن سازی املاک

تصور کنید بتوانید دارایی‌های واقعی مانند خانه، زمین یا حتی سهام شرکت‌ها را به قطعات کوچک دیجیتالی تبدیل کنید. سپس هر قطعه را  بدون محدودیت جغرافیایی و با سرعت بالا بخرید و بفروشید. این همان چیزی است که توکن سازی به ارمغان می‌آورد. این فرآیند پلی است میان دنیای واقعی و اقتصاد دیجیتال! جایی که مالکیت، نقدشوندگی و دسترسی به دارایی‌ها به شکل نوآورانه متحول می‌شوند. در این مقاله از آکادمی رابکس به طور کامل در مورد اینکه توکنیزه یعنی چی؟ مزایا و انواع توکنیزه شدن دارایی صحبت می‌کنیم. همراه ما باشید.

توکنیزه شدن یعنی چه؟

توکین سازی یا توکنیزه کردن (Tokenization) فرآیند تبدیل حقوق مالکیت یک دارایی واقعی به یک توکن دیجیتال در یک بلاک چین است. این دارایی‌های توکنیزه شده می‌توانند نمایانگر هر چیزی با ارزشی از جمله دارایی‌های سنتی مانند املاک و مستغلات، اوراق قرضه، آثار هنری یا کالاها باشند. دقیقا معنی توکنیزه چیست؟ به زبان ساده، هر توکن نمایش دیجیتالی یک سهم در دارایی پایه است. این فرآیند امکان مالکیت کسری از آن دارایی را فراهم می‌کند، بنابراین چندین نفر می‌توانند بخشی از یک دارایی را که قبلاً برای سرمایه‌گذاران انفرادی بسیار گران یا بسیار غیرنقدشونده بود، در اختیار داشته باشند.

بگذارید یک مثال بیاوریم:

«یک ملک به ارزش یک میلیون دلار را می‌توان به ۱۰۰۰ توکن تقسیم کرد. هر توکن ۰.۱ درصد از ارزش ملک را نشان می‌دهد. شما می‌توانید مالک یک سهم یا یک توکن از این دارایی باشد. سپس همانند خرید و فروش بیت کوین، این سهم را در بلاک چین بخرید یا بفروشید»

نحوه توکن‌سازی دارایی واقعی چگونه است؟

فرآیند توکن سازی دارایی شامل سه مرحله اصلی است. ابتدا، دارایی واقعی به یک نمایش مجازی دیجیتالی تبدیل می‌شود. سپس، توکن‌های رمزنگاری منحصر به فرد روی یک بلاکچین تولید می‌شوند تا حقوق مالکیت را نشان دهند. در نهایت، از قراردادهای هوشمند برای اجرای قوانین مربوط به صدور و معامله توکن‌ها استفاده می‌شود.

توکن‌ها کجا ذخیره می‌شوند؟

یکی از مزایای توکن‌های بلاک چین این است که می‌توان آنها را به صورت غیرمتمرکز ذخیره کرد. خود توکن‌ها در شبکه بلاک چین خود قرار دارند و مالکیت از طریق کیف پول‌ها مدیریت می‌شود. با این حال، برخی از پلتفرم‌های توکن سازی ممکن است از ذخیره‌سازی متمرکز برای دارایی‌های دیجیتالی شده با توکن‌ها نیز استفاده کنند.

نقش قراردادهای هوشمند چیست؟

قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی هستند که قوانین مربوط به تراکنش‌های توکن را تعیین کرده و حقوق مالکیت را اعمال می‌کنند. برای مثال، این قراردادها از دوبار خرج کردن توکن‌ها جلوگیری می‌کنند و به طور خودکار انتقال‌ها را بر اساس امضاهای دیجیتال انجام می‌دهند. قراردادهای هوشمند عملکردهای مهم مانند صدور توکن‌های جدید یا جمع‌آوری سود سهام را امکان‌پذیر می‌کنند.

بازیگران مهم در فرآیند توکن سازی دارایی‌های واقعی

اجرای موفقیت‌آمیز توکنیزه کردن دارایی‌ها مستلزم تلاش مشترک بین ذینفعان مختلف است. این ذینفعان در جدول زیر آمده‌اند:

انواع دارایی توکنیزه شده در دنیای واقعی

توکن سازی محدود به یک نوع دارایی خاص نیست. این روش انعطاف‌پذیر است و تقریبا در هر طبقه دارایی در بازارهای مالی امروز قابل اجرا است. نتیجه آن افزایش کارایی بازار، کاهش هزینه‌های تراکنش و دسترسی به مجموعه‌های وسیع‌تری از سرمایه‌گذاران است. در ادامه به انواع دارایی‌های واقعی قابل تبدیل به توکن را اشاره می‌کنیم:

1- توکن سازی املاک

املاک و مستغلات یکی از امیدوارکننده‌ترین بخش‌ها برای توکن سازی دارایی‌ها است. از طریق توکنیزه کردن، می‌توان املاک را به سهامی که توسط توکن‌های دیجیتال نمایش داده می‌شوند، تقسیم کرد. سپس می‌توانید مالکیت کسری از سهم را در یک ملک بخرید و از درآمد اجاره و افزایش ارزش آن بهره‌مند شوید. چنین مدلی نه تنها نقدینگی را در بازار املاک و مستغلات افزایش می‌دهد، بلکه به شما اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به هزینه‌های بیشتر، سبد سهام خود را متنوع کنید.

2- توکن سازی سهام

صنعت مالی به طور فزاینده‌ای از توکن سازی دارایی‌ها برای ابزارهای سنتی بهره می‌برند. به عنوان مثال، توکن سازی اوراق بهادار می‌تواند امکان صدور و معامله اوراق قرضه، سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر ابزارهای مالی را در پلتفرم‌های غیرمتمرکز بلاک چین فراهم کند. توکن سازی سهام بورس یک شکل رایج از این فرآیند است که در آن شما سهام توکنیزه شده یک شرکت مانند اپل یا مایکروسافت را می‌خرید، بدون آنکه مال سهم واقعی آن باشید. سپس در زمان مشخص می‌فروشید تا از نوسانات قیمت سود ببرید. این کار مانند زمانی است که قیمت اتریوم را بررسی می‌کنید تا در زمان مناسب دارایی خود را بفروشید تا سود کنید.

سهام توکنیزه شده چیست؟

سهام توکنیزه شده (Security Token) یک دارایی دیجیتال است که با استانداردهای بلاک چین مانند ERC-1400 در اتریوم ساخته می‌شود و نماینده مالکیت قانونی بر سهام یک شرکت واقعی است. این توکن‌ها به‌صورت رمزنگاری شده در دفتر کل توزیع شده ثبت می‌شوند و تمامی ویژگی‌های حقوقی و مالی سهام سنتی مانند حق رأی، سود تقسیمی و امکان انتقال قانونی را حفظ می‌کنند، با این تفاوت که تراکنش‌ها به‌صورت آنی، شفاف و بدون نیاز به واسطه انجام می‌شوند. علاوه بر این، سهام توکنیزه شده قابلیت تقسیم به واحدهای کوچک‌تر را دارد و شما می‌توانید با هر مقدار بودجه، صاحب بخشی از سهام باشید.

3- کالاهای توکنیزه شده

کالاهایی مانند طلا و نفت نیز در حال توکنیزه شدن هستند. تصور کنید به عنوان یک سرمایه‌گذار، اگر می‌توانستید کسری از کالاها را از طریق توکن‌های دیجیتالی خرید و فروش کنید، این موضوع دسترسی بسیار آسان‌تری به بازار کالاها فراهم می‌کرد، نه اینکه مجبور باشید حجم بیشتری از کالاها را خریداری کنید و با انبارداری سر و کار داشته باشید. به عنوان مثال، توکن‌ها با پشتوانه طلا به شما کمک می‌کنند تا هر مقدار بودجه، وارد بازار طلا شوید و از طریق پلتفرم‌ها به سرعت این دارایی را خرید و فروش کنید.

4- ان‌اف‌تی (NFT) و هنر دیجیتال

ظهور NFTها دنیای هنر را متحول کرده است. از طریق NFTها، هنرمندان و مجموعه‌داران می‌توانند آثار هنری و کلکسیون‌های منحصر به فرد خود را توکنیزه کنند و مسیری آسان‌تر و مستقیم‌تر برای فروش و تجارت آثار هنری خود داشته باشند. این مدل نه تنها روش ارزش‌گذاری و فروش آثار هنری را تغییر داده، بلکه به هنرمندان اجازه می‌دهد حق امتیاز فروش دوباره را حفظ کنند و در عین حال، مجموعه‌داران به سوابق مالکیت قابل اعتماد و قابل تایید دسترسی داشته باشند.

5- ارزهای توکنیزه شده

ارزهای فیات نیز از طریق توکن سازی در حال تجربه یک تحول دیجیتال هستند. این ارزها عبارتند از:

• استیبل کوین‌ها: استیبل کوین‌هایی مانند USDT و USDC، از طریق استیکینگ (وثیقه‌گذاری)، ثبات قیمت را حفظ می‌کنند. این ارزهای دیجیتال بر بازار دارایی‌های توکن سازی شده تسلط دارند و جایگزینی پایدار برای ارزهای دیجیتال سنتی مانند بیت کوین هستند. شما می‌توانید با بررسی قیمت تتر امروز به تومان، این ارز را بخرید و بفروشید.
• ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC): اینها نسخه‌های دیجیتالی ارزهای ملی هستند که توسط بانک‌های مرکزی صادر و تنظیم می‌شوند. این ارزها نوید افزایش کارایی تراکنش‌ها و دسترسی همگانی به خدمات مالی را می‌دهند. کشورهایی مانند چین و نیجریه در حال حاضر در استفاده از CBDC پیشگام هستند.

مزایای توکنیزه کردن دارایی

اول، بازارهای جهانی به دنبال نقدینگی هستند. در محیط‌های با نرخ بهره بالا و حساس به تورم، مؤسسات مالی و سرمایه‌گذاران اکنون به دسترسی سریع و ارزان به سرمایه نیاز دارند. دارایی توکنیزه شده، ارزش را از دارایی‌های غیرنقدشونده سنتی آزاد می‌کند و منبع جدیدی از نقدینگی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد.

دوم، شبکه‌های بلاکچین اکنون از محیط‌های مقیاس‌پذیر و سازگار پشتیبانی می‌کنند. قراردادهای هوشمند به اندازه کافی قوی هستند که منطق پیچیده دارایی‌ها را مدیریت کنند. سوم، شتاب نظارتی در حال افزایش است. چارچوب MiCA اتحادیه اروپا، Project Guardian سنگاپور و Digital Securities Sandbox بریتانیا، همگی نشان می‌دهند که دولت‌ها در حال آماده شدن برای بازارهای توکن سازی شده هستند.

در ادامه به دیگر مزایای توکن سازی اشاره می‌کنیم:

• شما می‌توانید با حداقل سرمای در بازار مشارکت کنید و به دارایی‌های باارزش مانند املاک و مستغلات یا سهام شرکت‌های بزرگ جهان دسترسی داشته باشید.
• توکن‌های دیجیتالی را می‌توانید بدون محدودیت در ساعات کاری یا تسویه حساب‌های پیچیده فرامرزی در سطح جهانی معامله کنید.
• دفتر کل بلاکچین تغییرناپذیر است، پس امکان تأیید لحظه‌ای عرضه توکن و مالکیت و تاریخچه تراکنش‌ها فراهم است. این موضوع شفافیت در معامله را افزایش می‌دهد.
• واسطه‌ها (متولیان، ثبت‌کنندگان و کارگزاران) را حذف یا کاهش می‌دهد و در نتیجه هزینه‌ها و زمان تسویه حساب را کم می‌کند.

چالش‌های پیش روی توکن سازی

مانند ارزهای دیجیتال، چشم‌انداز نظارتی پیرامون توکن سازی دارایی‌ها به طور مداوم در حال تحول است. دولت‌ها و نهادهای نظارتی در سراسر جهان هنوز با نحوه طبقه‌بندی و تنظیم دارایی‌های توکنیزه شده دست و پنجه نرم می‌کنند. چنین عدم قطعیتی همچنین می‌تواند چالش‌هایی را برای کسب‌وکارهایی که به دنبال ورود به فضای بلاک چین هستند، ایجاد کند و به طور بالقوه منجر به موانع قانونی و نوآوری‌های بازدارنده شود. در ادامه به دیگر چالش‌ها اشاره می‌کنیم:

• توکنیزاسیون دارایی‌ها و فناوری بلاکچین که زیربنای آن است، بدون خطرات امنیتی نیست. مانند هر دارایی دیجیتال، دارایی‌های توکن سازی شده مستعد کلاهبرداری، هک و اشکالات فنی هستند
• نوسانات ذاتی بازار ارزهای دیجیتال می‌تواند تأثیر زیادی بر دارایی‌های توکنیزه داشته باشد. هر دارایی مرتبط با ارزهای دیجیتال ممکن است به دلیل عواملی از جمله تحولات تکنولوژیکی و نظارتی، احساسات بازار، فعالیت نهنگ‌ها، نقدینگی و سفته‌بازی، نوسانات قیمتی زیادی را تجربه کند.
• هنوز برخی چالش‌های تکنولوژیکی و زیرساختی در مسیر پذیرش گسترده واقعی وجود دارد. به عنوان مثال، اکثر بازارهای سنتی فاقد زیرساخت‌های تکنولوژیکی لازم برای پشتیبانی کامل از توکن سازی دارایی‌ها هستند.

کلاهبرداری به واسطه توکن سازی در رمزارزها

کلاهبرداری به واسطه توکنیزاسیون در رمزارزها اغلب به ایجاد و عرضه توکن‌های جعلی یا تقلبی اشاره دارد که هدف‌شان فریب سرمایه‌گذاران و سرقت پول آن‌ها است. در این نوع کلاهبرداری، افراد یا گروه‌هایر با استفاده از ابزارهای ساده موجود در بلاک چین، توکن‌هایی می‌سازند که نام، لوگو یا وعده‌های جذابی مشابه پروژه‌های واقعی دارند و آنها را به عنوان سرمایه‌گذاری پرسود معرفی می‌کنند. سپس با تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیگر، سرمایه‌گذاران را ترغیب به خرید یا سرمایه‌گذاری می‌کنند و پس از جمع‌آوری سرمایه، بدون ارائه ارزش واقعی، نقدینگی را خارج کرده و ناپدید می‌شوند.

این توکن‌ها ممکن است هیچ ارزش یا پشتوانه‌ای نداشته باشند یا حتی به‌گونه‌ای طراحی شوند که خریداران نتوانند آن‌ها را بفروشند (رگ‌پول). چنین کلاهبرداری‌هایی ممکن است شامل توکن‌های جعلی، عرضه اولیه کاذب (ICO) یا کلون کردن توکن‌های شناخته شده باشند که به ظاهر مشروع به نظر می‌رسند، اما در باطن با هدف فریب و سرقت طراحی شده‌اند.

آینده توکن سازی دارایی‌های واقعی به کدام سو می‌رود؟

بازار دارایی‌های توکن سازی شده دنیای واقعی (RWA) به سرعت رشد کرده است. در سال ۲۰۲۳، ارزش آن حدود ۵ میلیارد دلار بود. تا ماه مه ۲۰۲۵، این رقم به چیزی بین ۲۲ تا ۲۵ میلیارد دلار افزایش یافت. این رشد ناشی از افزایش علاقه به مزایای اصلی ارائه شده توسط توکن سازی بود. با نگاهی به آینده، توکنیزه شدن با پشتوانه ارزهای دیجیتال می‌تواند با امکان معامله سریع و در دسترس قرار دادن آسان همه دارایی‌ها در سراسر جهان، امور مالی را اساساً متحول کند.

توکنیزه کردن می‌تواند نقدینگی به صورت ۲۴ ساعته، مالکیت جزئی، هزینه‌های کمتر و عملیات ساده‌تر را آزاد کند. اگر پذیرش ادامه یابد، این امکان وجود دارد که بازارهای به طور تصاعدی بزرگتر و کارآمدتر هستند و توکن سازی وارد صنایع بیشتری شود.