آکادمی رابکس

قرارداد هوشمند یک پروتکل کامپیوتری با هدف تسهیل، بازرسی یا اجرای دیجیتال مذاکره یا ساخت یک قرارداد است. قراردادهای هوشمند، انجام معاملات را بدون شخص ثالث امکان‌پذیر می‌کنند.

یکی از بهترین ویژگی‌های بلاکچین این است که چون سیستمی غیرمتمرکز بین همه افراد مجاز است، نیازی به پرداخت به افراد میانی وجود ندارد و زمان و اعتماد شما حفظ می‌شود. بلاکچین با وجود مشکلاتش سریع‌تر، ارزان‌تر و بسیار امن‌تر از سیستم‌های سنتی است و همین موضوع موجب می‌شود تا بانک‌ها و دولت‌ها به این سمت کشیده شوند.

در سال ۱۹۹۴، نیک زابو (Nick Szabo) دریافت که یک دفتر کل غیرمتمرکز (Decentralized ledger) می‌تواند برای قراردادهای هوشمند استفاده شود؛ این قراردادها، قرارداد خود اجرا (Self-executing) ، قرارداد بلاکچین یا قرارداد دیجیتال نیز نامیده شدند. در این نوع از قراردادها، قراردادها می‌توانند به کد کامپیوتری تبدیل شوند، در یک سیستم ذخیره و تکثیر شوند و توسط شبکه‌ای از کامپیوترها که بلاکچین را ران می‌کنند، نظارت شوند. بازخورد دفتر کل مثل انتقال پول و دریافت محصول یا خدمات، از نتایج این نوع قراردادها است.

قراردادهای هوشمند به شما برای مبادله پول، سرمایه، سهام یا هرچیز ارزشمند به صورت شفاف و قابل اطمینان با جلوگیری از خدمات افراد میانی، کمک می‌کنند. بهترین راه توصیف قراردادهای هوشمند، مقایسه آن با وندینگ ماشین (Vending Machine) است. به‌طور عادی شما باید به یک وکیل یا دفتر اسناد مراجعه کنید، برای آن‌ها پرداخت داشته باشید و برای دریافت اسناد منتظر بمانید. با قراردادهای هوشمند، شما به‌راحتی یک بیت‌کوین را در وندینگ ماشین (مثل یک دفتر کل) می‌اندازید و سفارش، گواهینامه یا هرچیز دیگری در حساب کاربریتان انداخته خواهد شد.

علاوه بر همه این‌ها، قراردادهای هوشمند نه تنها قوانین و جریمه‌های توافق‌نامه را به همان صورت قراردادهای سنتی تعریف می‌کنند؛ بلکه این تعهدات را به‌صورت اتوماتیک اجرا می‌کنند.

همان‌طور که ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin)، برنامه‌نویس ۲۲ ساله اتریوم، قرارداد هوشمند را یک سرمایه یا رمزارز که به یک برنامه منتقل شده، توصیف می‌کند. بوترین می‌گوید: «این برنامه، کد را ران می‌کند و از برخی نقطه‌نظرات به‌طور اتوماتیک، شرایط را صحت‌سنجی کرده و تشخیص می‌دهد که آیا این مقدار سرمایه باید به حساب فردی برود یا به حساب فرد دیگری برگردد، یا ترکیبی از این حالات». در ضمن، دفتر کل توزیع‌شده همین‌طور سندی را ذخیره و تکثیر می‌کند که به‌آن ایمنی و تغییرناپذیری می‌دهد.

مثلا:

فرض کنید یک آپارتمان از من اجاره می‌کنید. شما می‌توانید این کار را با بلاکچین و رمزارزها انجام دهید. شما یک رسید که در قرارداد مجازی ما نگهداری می‌شود را می‌دهید و من به شما یک کلید ورودی دیجیتال با یک تاریخ مشخص می‌دهم. اگر کلید به‌موقع نرسد، بلاکچین یک بازپرداخت تولید می‌کند. اگر من کلید را پیش از زمان اجاره بفرستم، کلید نگهداشته می‌شود و در زمان مشخص شده این تابع هر دوی مبلغ و کلید را به من و شما می‌دهد. این سیستم با فرضیه «اگر-سپس» کار می‌کند و توسط صدها نفر قابل مشاهده است؛ پس می‌توانیم مطمئن باشیم که معامله بدون اشتباهی خواهیم داشت. اگر من کلید را تحویل بدهم مطمئنم که مبلغ را دریافت خواهم کرد. اگر شما مقدار مشخصی بیت‌کوین را بفرستید، مطمئنا کلید را دریافت خواهید کرد. این سند به‌طور اتوماتیک بعد از زمان مشخص‌شده، کنسل خواهد شد و این کد نمی‌تواند توسط هیچ‌کدام از ما دستکاری شود چون همه شرکت‌کنندگان به‌طور همزمان خبردار می‌شوند.

شما می‌توانید از قراردادهای هوشمند برای تمام انواع موقعیت‌ها از مشتقات مالی تا حق‌ بیمه‌ها، نقض قراردادها، قانون سرمایه، اجرای اعتبار، خدمات مالی، فرایندهای قانونی و توافقات جذب سرمایه جمعی استفاده کنید.

در عکس زیر، مثالی از قرارداد هوشمند پایه که بر بلاکچین اتریوم نوشته شده را می‌بینید. قراردادها در هر بلاکچینی می‌توانند رمزگذاری شوند، اما اتریوم به‌دلیل ظرفیت فرایند نامحدود، بیش از سایرین استفاده می‌شود.

اینجا به چند مورد از ویژگی‌های قراردادهای هوشمند اشاره می‌شود:

استقلال – شما تنها کسی هستید که توافق را می‌سازید؛ هیچ نیازی به دلال، وکیل یا هر فرد میانی دیگری برای تایید ندارید و به‌طور ضمنی، خطر دستکاری توسط شخص ثالث نیز از بین می‌رود. این به‌این دلیل است که اجرا به‌طور اتوماتیک با شبکه انجام می‌شود و یک یا چندین فرد میانی که ممکن است جانبدارانه رفتار کنند و یا خطای انسانی داشته باشند از این روند حذف می‌شوند.

اعتماد – اسناد شما در یک دفتر کل به‌اشتراک‌گذاری‌شده رمزگذاری می‌شوند و هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید که آن را گم کرده است.

پشتیبان‌گیری – تصور کنید که بانک شما، اطلاعات حسابتان را از دست بدهد. در بلاکچین همه دوستان شما، نسخه پشتیبان شما را دارند. اسناد شما در طول زمان، چندین بار کپی می‌شوند.

امنیت – رمزگذاری وبسایت‌ها، اطلاعات شما را امن نگه‌می‌دارد و هیچ امکان هکی وجود ندارد. در واقع، یک هکر به‌طور غیرعادی هوشمند می‌تواند کد را هک و به آن نفوذ کند.

سرعت – شما به‌طور عادی باید زمان زیادی برای پردازش دستی کارهای کاغذی صرف کنید. قراردادهای هوشمند از کد نرم‌افزاری برای اتوماتیک کردن دستورات و در ادامه آن، از بین بردن ساعت‌های اضافی فرایندهای کاری استفاده می‌کند.

پس‌انداز – قراردادهای هوشمند، پول شما را با حذف میانجی‌ها حفظ خواهند کرد. مثلا شما باید به یک دفتر اسناد برای شاهد بودن معامله شما پرداخت کنید.

دقت – قراردادهای اتوماتیک، نه تنها سریع‌تر و ارزان‌تر هستند؛ بلکه از خطاهای ناشی از پر کردن دستی فرم‌ها جلوگیری می‌کنند.

در واقع، بخشی از آینده قراردادهای هوشمند در گِرو رفع این مشکلات است. در سایت معتبر Cornell Tech، وکلایی که اصرار دارند قراردادهای هوشمند در آینده به زندگی روزمره ما وارد خواهند شد، خودشان را وقف تحقیق راجع به این مسائل کرده‌اند.

وقتی صحبت از قراردادهای هوشمند به میان می‌آید، ما باید به مانیتورهای Sci-fi خود را مجهز کنیم. در آینده نزدیک، قراردادهای هوشمند، صنایع بسیاری را تحت تاثیر قرار خواهند داد. مثلا وکلا از نوشتن قراردادهای سنتی به تولید قالب‌های قراردادهای هوشمند استاندارد، انتقال پیدا خواهند کرد. به جز وکلا، بازرگانان، شرکت‌های اعتباری و حسابداران، همچنین از قراردادهای هوشمند برای کارهایی مثل رسیدگی در لحظه و ارزیابی ریسک استفاده خواهند کرد. در واقع، تکنولوژی بلاکچین وبسایت، قراردادهای هوشمند را در ترکیب محتوای کاغذی و دیجیتال پیش‌بینی می‌کند. قراردادها به این صورت به‌وسیله بلاکچین بازرسی و با کپی فیزیکی نگهداری می‌شوند.