روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران

در سال‌های اخیر، سرقت ارزهای دیجیتال به یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های کاربران تبدیل شده است. تنها در سال ۲۰۲۴ بیش از ۴۳۰ میلیون دلار رمزارز از کاربران و صرافی‌ها به سرقت رفته است. اما پیگیری سرقت در ایران آسان نیست. تحریم‌ها، نبود قوانین شفاف و محدودیت ارتباط با پلتفرم‌های بین‌المللی، کار را برای کاربران دشوار کرده است. از طرفی، ماهیت غیرمتمرکز بلاکچین باعث می‌شود ردیابی تراکنش‌ها بدون دانش و ابزار تخصصی تقریبا غیرممکن باشد. در این مقاله قصد داریم گام‌به‌گام روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران را بررسی کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.

روش‌های رایج سرقت ارز دیجیتال و چگونگی وقوع آن‌ها

برای درک بهتر روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران، لازم است که در ابتدا انواع روش‌های رایج سرقت ارز دیجیتال را بشناسید.

فیشینگ و حملات سایبری

یکی از رایج‌ترین روش‌های سرقت ارز دیجیتال، فیشینگ است. در این روش، کلاهبردار با ساخت وب‌سایت یا صفحه‌ای شبیه به صرافی معتبر، اطلاعات ورود کاربر را سرقت می‌کند. در ایران، موارد زیادی از صفحات جعلی گزارش شده که از طریق پیامک یا لینک تلگرامی منتشر می‌شوند. کاربر با وارد کردن ایمیل و رمز عبور خود، عملا کلید دسترسی به دارایی‌هایش را در اختیار هکر می‌گذارد. پیشنهاد می‌شود در هر بار ورود، به آدرس دقیق صفحه دقت کنید تا واقعی بودن لینک مطمئن شوید. در این‌صورت می‌توانید از فیشینگ جلوگیری کنید.

نوع دیگر حمله، نفوذ مستقیم به کیف پول‌هاست. برای مثال در سال ۲۰۲۳، هک کیف پول Atomic Wallet باعث سرقت میلیون‌ها دلار شد و بسیاری از کاربران ایرانی نیز متضرر شدند. در این نوع حمله، بدافزارها فایل‌های ذخیره‌شده‌ی رمز خصوصی را پیدا کرده و به سرور مهاجم ارسال می‌کنند.

کلاهبرداری‌های پانزی و پامپ‌ اند دامپ در ایران

کلاهبرداری‌های پانزی یکی از شایع‌ترین روش‌ها در بازار رمزارز ایران هستند. پروژه‌هایی مانند کینگ مانی، پی‌کوین و ده‌ها طرح مشابه با وعده سودهای نجومی، سرمایه کاربران را جذب کردند و پس از مدتی ناپدید شدند. در این روش، سود کاربران قدیمی از پول کاربران جدید پرداخت می‌شود تا اعتماد عمومی جلب شود.

نقش شبکه‌های اجتماعی در این نوع کلاهبرداری بسیار پررنگ است. گروه‌های تلگرامی و صفحات اینستاگرام با تبلیغات اغراق‌آمیز، افراد را به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جعلی ترغیب می‌کنند. پس از جذب سرمایه، مدیران گروه حساب‌ها را مسدود کرده و فرار می‌کنند.

اقدامات فوری پس از سرقت ارز دیجیتال

وقتی دارایی دیجیتال شما به سرقت می‌رود، زمان طلاست. هر دقیقه تاخیر می‌تواند شانس بازگرداندن ارز را کمتر کند. در این بخش، روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران را از اولین لحظه پس از وقوع حادثه مرور می‌کنیم. با اجرای همین چند مرحله ساده، می‌توانید از گم شدن رد دارایی خود جلوگیری کنید و مراحل بعدی پیگیری را حرفه‌ای‌تر انجام دهید.

۱. تغییر رمزها و ایمن‌سازی حساب‌ها

اولین قدم، تغییر سریع رمز عبور تمام حساب‌هاست. تمام کیف پول‌ها، ایمیل‌ها و صرافی‌هایی که استفاده کرده‌اید باید رمز جدید داشته باشند. حتما ورود دو مرحله‌ای (2FA) را فعال کنید تا امنیت بیشتری داشته باشید.
اگر از کیف پول نرم‌افزاری استفاده می‌کنید، کلید خصوصی جدید بسازید و ارزهای باقیمانده را به کیف پول تازه منتقل کنید. فراموش نکنید دستگاه خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید هکری به سیستم شما دسترسی ندارد.

۲. ثبت جزئیات حادثه

در چنین شرایطی، جزئیات بسیار مهم‌اند. از همه پیام‌ها، ایمیل‌ها و هش تراکنش‌ها اسکرین‌شات بگیرید. این مدارک بعدها برای گزارش به پلیس فتا یا صرافی‌ها ضروری خواهند بود.

۳. ابزارهای اولیه برای ثبت اطلاعات

برای ثبت منظم داده‌ها، از ابزارهایی مثل Notion، Evernote یا حتی یک فایل ساده Excel استفاده کنید. زمان، مبلغ و آدرس هر تراکنش را بنویسید. این کار به شما کمک می‌کند مسیر پیگیری را با دقت و نظم بیشتری پیش ببرید.

روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده از دید فنی

وقتی رمزارز شما سرقت می‌شود، تنها چیزی که باقی می‌ماند رد پای دیجیتال آن در بلاکچین است. خوشبختانه، با کمک ابزارهای تخصصی می‌توان مسیر حرکت دارایی را تا حد زیادی دنبال کرد. در این بخش، با روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران از دید فنی آشنا می‌شویم. این ابزارها شاید نتوانند دارایی سرقت‌شده را فورا برگردانند، اما با استفاده هوشمندانه از آن‌ها می‌توانید مسیر پول خود را شناسایی کرده و مدارک دقیقی برای مراحل قانونی آماده کنید.

۱. استفاده از اکسپلوررهای بلاکچین

ابزارهایی مانند وبسایت‌های زیر به شما کمک می‌کنند تراکنش‌ها را در شبکه‌هایی مثل بیت‌کوین و اتریوم ردیابی کنید:

• Blockchain.com
• Etherscan.io

کافی است «هش تراکنش» خود را در نوار جستجو وارد کنید تا جزئیات دقیق انتقال، آدرس مقصد، زمان و تعداد تراکنش‌های مرتبط را ببینید. اگر متوجه شدید دارایی‌تان به چند آدرس مختلف منتقل شده، احتمالا سارق در حال استفاده از کیف پول‌های واسطه است تا مسیر واقعی را پنهان کند.

فرض کنید تراکنشی از کیف پول شما انجام شده و هش آن را دارید. با وارد کردن هش در سایت Blockchain.com می‌توانید ببینید دارایی به کدام آدرس رفته است. اگر مقصد مربوط به یک صرافی شناخته‌شده باشد، می‌توانید از همان صرافی درخواست بررسی و مسدودسازی دارایی را بدهید.

۲. ابزارهای پیشرفته ردیابی مانند Chainalysis و CipherTrace

ابزارهای زیر توسط دولت‌ها، پلیس سایبری و شرکت‌های امنیتی استفاده می‌شوند:

• Chainalysis
• CipherTrace

این پلتفرم‌ها می‌توانند ارتباط بین آدرس‌های مختلف را شناسایی و مسیر حرکت دارایی را تا صرافی مقصد دنبال کنند.

هزینه استفاده از این ابزارها بالاست و بیشتر در اختیار نهادهای قانونی قرار دارد. با این حال، در ترکیب با داده‌های OSINT (اطلاعات منبع باز)، حتی می‌توان سرنخ‌هایی از هویت مهاجم پیدا کرد؛ مثلا اگر آدرس کیف پول در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده باشد.

۳. نظارت بر تراکنش‌ها در صرافی‌های ایرانی

صرافی‌های ایرانی به دلیل اجرای فرآیند KYC (احراز هویت کاربران) نقش مهمی در پیگیری دارند. در صورت گزارش به پلیس فتا، این نهاد می‌تواند از صرافی‌ها بخواهد تا آدرس‌های مشکوک را بررسی کنند. اگر مشخص شود دارایی به کیف پول یکی از کاربران منتقل شده، امکان توقیف موقت و بررسی قضایی وجود دارد.

اقدامات قانونی برای پیگیری ارز دیجیتال سرقت‌شده در ایران

پیگیری سرقت رمزارز فقط با ابزار فنی ممکن نیست؛ بخش مهمی از موفقیت، اقدامات قانونی و رسمی است. در این بخش، با مهم‌ترین مراحل و روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران از مسیرهای قضایی و پلیسی آشنا می‌شویم.

۱. گزارش به پلیس فتا

پلیس فتا مسئول رسیدگی به جرایم سایبری، از جمله سرقت رمزارزهاست. اگر دارایی شما سرقت شده، می‌توانید از طریق سایت رسمی cyberpolice.ir یا مراجعه حضوری به مراکز فتا در شهر خود گزارش ثبت کنید.
در زمان گزارش، حتما اطلاعاتی مثل آدرس کیف پول، هش تراکنش، اسکرین‌شات‌ها و پیام‌های مرتبط را ارائه دهید. معمولا پرونده‌ها در تهران یا مراکز استان بررسی می‌شوند و بررسی اولیه بین یک تا سه هفته طول می‌کشد. در صورت یافتن سرنخ، پلیس فتا با صرافی‌ها یا نهادهای بین‌المللی مکاتبه می‌کند تا مسیر دارایی مشخص شود.

در سال ۱۴۰۲، پلیس فتا توانست چند پرونده بزرگ کلاهبرداری رمزارزی در تلگرام را شناسایی کند. در یکی از این موارد، بیش از ۳۰ میلیارد تومان رمزارز به صاحبان اصلی بازگردانده شد. این موفقیت نشان می‌دهد که همکاری فنی و قانونی می‌تواند نتیجه‌بخش باشد.

۲. پیگیری قضایی و نقش وکلای متخصص

اگر پلیس شواهد کافی جمع‌آوری کند، پرونده به دادسرا ارسال می‌شود. دادگاه‌های تهران بیشترین تجربه را در رسیدگی به جرایم رمزارزی دارند.
در برخی موارد، اگر دارایی در حساب فرد خاصی شناسایی شود، دستور توقیف موقت یا مسدودسازی دارایی صادر می‌شود. حضور وکیل متخصص در حوزه جرایم سایبری می‌تواند شانس موفقیت را افزایش دهد.
هزینه پیگیری به میزان دارایی و پیچیدگی پرونده بستگی دارد، اما چالش اصلی، شناسایی متهم در فضای ناشناس بلاکچین است.

۳. همکاری با نهادهای بین‌المللی

اگرچه تحریم‌ها کار را سخت کرده‌اند، اما در برخی پرونده‌ها همکاری بین پلیس ایران و شرکت‌های امنیتی خارجی برقرار شده است. در موارد خاص، ارسال مستندات به صرافی‌های جهانی مانند Binance یا OKX باعث مسدودسازی دارایی‌های سرقت‌شده شده است. هرچند این مسیر همیشه در دسترس نیست، اما پیگیری سریع و ارائه مستندات دقیق می‌تواند تاثیرگذار باشد.

نقش صرافی‌ها و کیف پول‌ها در پیگیری سرقت ارز دیجیتال

صرافی‌ها و کیف پول‌ها، اولین خط دفاعی در برابر سرقت رمزارز هستند. اگر رمزارز شما به سرقت رفته، ارتباط سریع با آن‌ها می‌تواند شانس بازگرداندن دارایی را افزایش دهد. در ادامه، به نقش مهم این پلتفرم‌ها در روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران می‌پردازیم.

تماس با صرافی‌های ایرانی

اولین اقدام پس از سرقت، تماس فوری با تیم پشتیبانی صرافی است. تیم پشتیبانی قوی صرافی‌های معتبری مانند رابکس، آماده‌ی راهنمایی و کمک به شما در این زمینه هستند. صرافی‌ها در صورت دریافت هش تراکنش و مدارک لازم، می‌توانند حساب‌های مشکوک را به‌طور موقت مسدود کنند.
برخی کاربران گزارش داده‌اند که با اقدام سریع و ارائه اطلاعات دقیق، توانسته‌اند بخشی از دارایی خود را بازیابی کنند. بنابراین، هرچه زودتر با صرافی تماس بگیرید، احتمال موفقیت بیشتر است.

استفاده از خدمات بازیابی تخصصی

در سطح جهانی، شرکت‌هایی مانند Crypto Recovery و Coinfirm خدمات حرفه‌ای برای بازیابی رمزارزهای سرقت‌شده ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها با تحلیل داده‌های بلاکچین و همکاری با صرافی‌ها، مسیر دارایی را شناسایی می‌کنند؛ اما کاربران ایرانی به دلیل تحریم‌ها و محدودیت پرداخت بین‌المللی، معمولا نمی‌توانند از این خدمات استفاده کنند. در ایران، چند شرکت امنیت سایبری محدود با همکاری پلیس فتا در این زمینه فعالیت دارند و می‌توانند در برخی موارد کمک‌کننده باشند.

چالش‌ها و محدودیت‌های پیگیری در ایران

پیگیری رمزارز سرقت‌شده همیشه کار آسانی نیست، مخصوصا در ایران. با وجود رشد سریع بازار کریپتو، هنوز ابزارها و قوانین کافی برای حمایت از کاربران وجود ندارد. در ادامه با مهم‌ترین چالش‌ها و تفاوت‌های ایران با دیگر کشورها در زمینه‌ی روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران آشنا می‌شویم.

ناشناسی تراکنش‌ها و سرویس‌های میکسینگ

در بلاکچین، هیچ آدرس واقعی یا نام مشخصی وجود ندارد. همین موضوع کار ردیابی را سخت می‌کند. هکرها معمولا از سرویس‌های میکسینگ (Mixing Services) استفاده می‌کنند تا رد دارایی را پنهان کنند. این سرویس‌ها رمزارزهای سرقتی را با دارایی‌های دیگر ترکیب می‌کنند و به چند آدرس جدید می‌فرستند. در نتیجه مسیر تراکنش‌ها گم می‌شود و شناسایی مجرم تقریبا غیرممکن می‌شود.

برای مقابله با این روش، باید خیلی سریع عمل کرد. هرچه زمان بیشتری بگذرد، شانس ردیابی کمتر می‌شود. ابزارهای تحلیل بلاکچین مثل Chainalysis و Elliptic در این زمینه مفید هستند، اما در ایران دسترسی به آن‌ها محدود است.

مشکلات قانونی و تحریم‌ها

در حال حاضر، قانون مشخصی درباره رمزارزها در ایران وجود ندارد.  به همین دلیل، بسیاری از پرونده‌ها در مراحل اولیه قضایی متوقف می‌شوند.
از طرفی، تحریم‌ها هم مانع همکاری پلیس یا کاربران ایرانی با صرافی‌های خارجی می‌شوند. این یعنی اگر دارایی شما به یک صرافی خارجی منتقل شود، احتمال پیگیری بسیار پایین است.

مقایسه چالش‌های ایران با کشورهای توسعه‌یافته

در جدول زیر می‌توانید تفاوت شرایط ایران و سایر کشورها را در زمینه‌ی پیگیری رمزارزهای سرقتی ببینید:

در مجموع، ضعف قوانین و ابزارهای فنی باعث شده روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران هنوز دشوار باشد. اما با افزایش آگاهی کاربران و توسعه‌ی فناوری، آینده‌ی این حوزه می‌تواند روشن‌تر شود.

روش‌های پیشگیری از سرقت ارز دیجیتال در ایران

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. اگر می‌خواهید دارایی دیجیتال‌تان امن بماند، باید از همان ابتدا اقدامات درست را انجام دهید. در این بخش با مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از سرقت ارز دیجیتال آشنا می‌شویم.

استفاده از کیف پول‌های سخت‌افزاری

بهترین راه برای محافظت از رمزارز، نگهداری آن در کیف پول سخت‌افزاری است. برندهایی مثل Ledger و Trezor امنیت بالایی دارند و کلید خصوصی را به‌صورت آفلاین ذخیره می‌کنند.
وقتی در ایران کیف پول سخت‌افزاری می‌خرید، حتما از فروشگاه‌های معتبر استفاده کنید. بررسی پلمپ دستگاه و خرید از فروشندگان رسمی، از نسخه‌های تقلبی جلوگیری می‌کند.

آموزش و افزایش آگاهی

بسیاری از سرقت‌ها به دلیل ناآگاهی رخ می‌دهند. کاربران باید با منابع آموزشی معتبر مانند آکادمی رابکس آشنا شوند. یادگیری نکات امنیتی، شناخت کلاهبرداری‌ها و روش‌های ردیابی، شانس حفاظت از دارایی را بالا می‌برد.

اجتناب از کلاهبرداری‌های رایج

قبل از سرمایه‌گذاری در هر پروژه، بررسی کنید که مجوز قانونی دارد یا نه. وعده سود تضمینی یا چندبرابر در زمان کوتاه، معمولا نشانه کلاهبرداری است.
همچنین همیشه از لینک‌های رسمی استفاده کنید و اطلاعات شخصی یا کلید خصوصی خود را در صفحات ناشناس وارد نکنید.

بهترین استراتژی برای پیگیری و پیشگیری

در پایان باید بگوییم، پیگیری سرقت ارز دیجیتال در ایران سخت است اما غیرممکن نیست. با استفاده از روش‌های پیگیری ارز دیجیتال سرقت شده در ایران که در این مطلب معرفی کردیم، می‌توان شانس بازیابی دارایی را افزایش داد. ابزارهای فنی مثل Etherscan و Chainalysis نیز مسیر تراکنش‌ها را مشخص می‌کنند و روند پیگیری را ساده‌تر می‌سازند.

با این حال، پیشگیری همیشه بهتر است. استفاده از کیف پول‌های امن، فعال‌سازی ورود دو مرحله‌ای و افزایش آگاهی کاربران می‌تواند جلوی بسیاری از سرقت‌ها را بگیرد. هرچه کاربران آموزش بیشتری داشته باشند، موفقیت کلاهبرداران کمتر خواهد شد.